De vergeten 'nieuwe negen' van de oude Noordwijkse

Door Mark Heerink, lid van de Commissie Erfgoed

Veel golfers kennen Noordwijk als een van de mooiste golfbestemmingen van Nederland. Maar wist je dat de club pas sinds 1972 op de huidige baan speelt? Vroeger speelde de Noordwijkse op een andere plaats in Noordwijk en onder meer op een 'vergeten' 9-holes loop ontworpen door de wereldberoemde architect Harry Colt (1869-1951). 

• In het begin, vanaf 1915, speelt de club op negen holes in de Noordwijkse duinen. Die baan ligt ongeveer 500 meter ten noorden van de vuurtoren in Noordwijk en wordt gefinancierd door Ernst Cremers, zijn broer Frans Cremers en Leopold Graaf van Limburg Stirum.
• In 1926 wordt begonnen met een uitbreiding van de 9-holes course naar een 18-holes baan. Voor het ontwerp wordt Harry Colt aangetrokken. Op het oudste gedeelte van de baan worden de holes veranderd van 1 t/m 9 in 10 t/m 18. De nieuwe holes (1 t/m 9) worden aangelegd tussen de oude negen en het dorp, naast de vuurtoren.

De nieuwe negen holes (de holes van Harry Colt) worden bespeeld tussen 1928 en 1943. Aan het eind van de oorlog worden de Colt-holes verwoest. De gemeente Noordwijk neemt na de oorlog de pacht van de nieuwe negen holes over, in verband met uitbreiding van de gemeente. De Colt-holes zijn na de Tweede Wereldoorlog geheel verdwenen onder bebouwing. Maar de club behoudt de oude negen holes en speelt daar tot de verhuizing naar de huidige locatie, in 1972. 

Er was tot voor kort weinig bekend over de Colt-holes. Maar dankzij archiefonderzoek, luchtfoto's en unieke foto’s van Rudolf Tappenbeck is het mogelijk geweest om een reconstructie te maken van deze bijzondere holes, die destijds als uitdagend en veeleisend bekend stonden. Dit artikel neemt je mee terug in de tijd en laat zien hoe Colt zijn signatuur ook in Noordwijk achterliet.

Colt in Noordwijk

De oude negen van de oude baan is stevig verankerd in het collectieve geheugen. Na elke ronde herinnert een prachtig kleed in het trappenhuis van het clubhuis aan de oorspronkelijke negen holes, die van 1915 tot 1972 bespeeld werden. Met een beetje fantasie kan men de contouren van die holes nog zien liggen in de duinen ten noorden van Noordwijk, bij de Oude Trimbaan naast woon- en zorgcentrum Groot Hoogwaak.

De 'nieuwe negen' van Colt, bespeeld van 1931 tot 1943, lag ten zuiden van Groot Hoogwaak tot aan de vuurtoren, tussen de huidige Northgodreef en de Quarles van Uffordstraat. Vandaag de dag liggen er woningen en een parkeerplaats, maar straatnamen als Golfbaan en Golfweg herinneren nog aan die periode.

Harry Colt is een van de beroemdste golfbaanarchitecten ter wereld. Hij tekende onder andere Muirfield, Royal Portrush, Sunningdale en Wentworth, en ook in Nederland liet hij zijn sporen na: onder meer De Pan, Kennemer en Eindhovensche.

Colt bezocht Noordwijk in 1926 op uitnodiging van Ernst Cremers, terwijl hij ook werkte aan de Kennemer in Zandvoort. In een brief van 17 april 1926 schreef hij:

“I however had the advantage, owing to the kindness of Mr Cremers, of visiting Noordwijksche.”

De aanleg van beide banen werd uitgevoerd door de firma Copijn, die hiermee voor het eerst golfbanen aanlegde. Eind 1927 was het werk afgerond, maar door een strenge winter en problemen met de fairways konden de holes pas in september 1928 officieel worden geopend. Het jubileumboek 75 Jaar Golf in Noordwijk (1990:16) meldt:

“Eind 1927 werd het werk opgeleverd maar de zeer strenge winter daarna en grote problemen met de fairways maakten het onmogelijk de banen te bespelen vóór de zomer van 1928. De officiële opening van de nieuwe negen holes vond plaats tijdens de extra feestelijke golfweek in september 1928.”

Een verslag uit het sportblad Corinthian onderstreepte de uitdaging:

“Voor velen bleek de eerste helft der course, de nieuwe negen holes, een groot bezwaar en men hoeft zich hierover niet te verwonderen. Slechts zij, die absoluut recht spelen, hebben een kans deze bijzonder moeilijke holes in mooie cijfers te spelen.”

Een luchtfoto uit 1938

Hoe de uitdagende nieuwe negen er precies uitzag, weten we dankzij een luchtfoto uit 1938. In 2004 ontdekte archivaris Dolf Meijer dit beeld, en golfer Hans Catz, die er in de jaren 30 van de vorige eeuw speelde, tekende vlak voor zijn dood de holes met toelichting in. Dankzij digitalisering en inkleuring door Willem van den Haak is dit beeld behouden gebleven en nu opnieuw te bewonderen.

De collectie Tappenbeck

Een tweede belangrijke bron vormen de foto’s van Rudolf Tappenbeck (1898-1944). Deze hotelier, radiopionier en verzetsheld was ook een verwoed fotograaf. Met zijn geavanceerde camera legde hij in de jaren 30 indrukwekkende beelden van de baan vast. Sommige foto’s waren al bekend, maar veel ervan – nu in hoge resolutie – werpen nieuw licht op de baan en helpen bij de reconstructie.

Beschrijving van de Nieuwe Negen

Op basis van Catz’ notities en Tappenbecks foto’s (bekijk de foto's hieronder) is dit de gereconstrueerde opzet van de baan.

• Hole 1, 395 m, par 5 – Parallel aan zee naar het zuiden, met een grasbunker voor de fairway.
• Hole 2, 325 m, par 4 – Langs het hek, evenwijdig aan de Quarles van Uffordstraat.
• Hole 3, 180 m, par 3 – Een lange par 3.
• Hole 4, 315 m, par 4 – Green verscholen achter de tee van hole 5.
• Hole 5, 285 m, par 4 – De hele lengte liep omhoog.
• Hole 6, 120 m, par 3 – Vanaf een hoge tee over een ravijn naar een kleine green, omgeven door hoog gras.
• Hole 7, 335 m, par 4 – De green was alleen bereikbaar door links aan te houden.
• Hole 8, 465 m, par 5 – De moeilijkste hole: na een hoog duin volgde een brede fairway, onderbroken door een lange grasbunker.
• Hole 9, 280 m, par 4 – Vanaf een hoge tee een dogleg rechts; een risicovolle afsnijmogelijkheid ging zelfs over een schuurtje heen.

Deze reconstructie laat zien hoe groot de invloed van Harry Colt was, ook in Nederland. Hoewel de nieuwe negen van Noordwijk verdwenen is, blijft de herinnering levend dankzij archiefonderzoek, foto’s en de verhalen van ooggetuigen.

Bekijk de foto's hieronder. Dit artikel is in een andere vorm ook verschenen in het clubblad van de Noordwijkse Golfclub.  

Foto boven: De oorspronkelijke, onbewerkte luchtfoto uit 1938 van de gehele oude baan.

Foto boven (klik op het beeld voor een grotere versie): De ingekleurde luchtfoto van de oude baan. Links naast de 18de green en rechts naast de 10de tee zijn respectievelijk het toenmalige clubhuis en het huisje Hoogwaeck (zwart gekleurd) te zien. De holes 1-9 zijn de nieuwe negen van Colt; holes 10-18 zijn de oude negen holes, die tot 1972 bespeeld zijn en nog steeds deels te bewonderen zijn, op locatie en op het wandkleed in het trappenhuis van het clubhuis.

Foto boven: De eerste tee met in verte de vuurtoren en de huizen van de Quarles van Uffordstraat.

Foto boven: De green van hole 1 bij de vuurtoren.

Foto boven: De green van hole 6 met clubhuis (links) en het huisje Hoogwaeck (rechts) op de achtergrond.

Foto boven: Green van hole 6, genomen vanuit de andere kant (het westen). Links in de verte de greenside bunkers van hole 8.

Foto boven: De fairway van hole 8; op de achtergrond links de green van hole 9 met clubhuis en rechts het huisje Hoogwaeck.

Foto boven: De green van hole 8, met op de achtergrond de vuurtoren.

Foto boven: De green van hole 9 met clubhuis op de achtergrond. Rechts is de green van hole 18 (oude negen) deels te zien. 

Keer terug naar de pagina Onze historie - publicaties en artikelen.