Ecoysteemdiensten (ESD)

Ecosysteemdiensten (ESD) kun je zien als de baten die de levende natuur de mens oplevert. De natuur is voorzienend: levert voedsel en schoon drinkwater, reguleert de kwaliteit van lucht en bodem en is een bron voor inspiratie of educatie en een decor voor recreatie. Ecosysteemdiensten hebben een economische en/of maatschappelijke waarde.

Het gaat zowel om producten (bijvoorbeeld drinkwater) als om processen (bijvoorbeeld decompositie van afval). Een bos op een golfbaan bijvoorbeeld biedt niet alleen leefruimte aan planten en dieren maar produceert ook hout, filtert de lucht, zuivert het water en legt koolstof vast. Voorbeelden van andere ecosysteemdiensten op golfbanen zijn waterberging, nectarplanten (voor vlinders en bijen) en natuurlijke plaagregulatie.

De NGF promoot duurzaam beheer middels het programma OnCourse Nederland en certificering door de internationale GEO Foundation. Duurzaam golfbaanbeheer levert je golfbaan structurele speelkwaliteit en biodiversiteit op, maar er zit nog veel meer in het vat als je de ecosysteemdiensten op je baan gaat inventariseren en verwaarden.

Golfbanen hebben namelijk een unieke positie op het gebied van ecosysteemdiensten. Op de eerste plaats hebben ze een landschappelijk terrein met ecosysteemdiensten om te exploiteren. Daarnaast hebben ze leden van wie een deel zich graag wil inzetten (met ondersteuning) in het verzilveren van ecosysteemdiensten voor de club en maatschappij.

Als je de ecosysteemdiensten op jouw baan onderzoekt en gaat verzilveren, dan heeft niet alleen jouw baan daar baat bij. De directe omgeving profiteert er ook van. Ecosysteemdiensten verwaarden is een kans voor golfbanen om een belangrijke maatschappelijke rol te spelen. Met een enorme impact, want de Nederlandse golfbanen liggen verspreid over het land en beslaan alles bij elkaar meer dan 10.000 hectare. Elk landschap dat voor golf gebruikt wordt, heeft aspecten die van waarde zijn voor andere partijen. Door de ecosysteemdiensten op golfterreinen te inventariseren en te verwaarden zijn golfbanen van waarde voor de omgeving rondom de golfbaan - voor lokaal welzijn en welvaart - én voor de maatschappij in het algemeen, zeker als het gaat om de bijdrage van golfbanen aan een hogere biodiversiteit en klimaatbeheersing. Golfbanen laten hiermee zien dat ze niet alleen op zichzelf zijn gericht.

Op het gebied van ecosysteemdiensten liggen er voor golfclubs dus veel maatschappelijke en zakelijke kansen. Het verwaarden van ecosyteemdiensten kan economische voordelen hebben, maar verbetert zeker ook het sociale aanzien van golfbanen met alle positieven gevolgen die daaruit voortvloeien. De golfbanen zelf worden waardevoller en robuuster als ze hun natuurwaarden verbinden met het omliggende gebied.

Wat is het verband tussen GEO-certificering en ecosysteemdiensten (ESD)?

GEO is certificering voor duurzaam golfbaanbeheer. De NGF stimuleert alle clubs om het GEO-certificaat te behalen, een internationaal keurmerk van de GEO Foundation voor verantwoord en milieuvriendelijk beheer. Clubs gebruiken hiervoor de online portal OnCourse Nederland.

Het GEO-certificeringsproces begeleidt clubs bij het verduurzamen van duurzaam golfbaanbeheer. Om bewust om te gaan met natuur en milieu en maatschappelijk verantwoord te ondernemen. GEO-certificering helpt golfclubs ook om planmatig te werken en niet lukraak te handelen. Om inzicht te krijgen in de bedrijfsvoering en duurzaam beheer te borgen in de organisatie. Via GEO-certificering wordt bewustwording bereikt op vlakken als energie en hulpbronnen, product- en ketenbeheer en mens en samenleving.

Onder de paraplu van GEO-certificering vallen alle zaken waarmee golfbanen in het kader van duurzaamheid te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan IPM (de wettelijk verplichte methodiek om pesticidegebruik af te bouwen), energieverbruik, afvalverwerking. Maar OnCourse omvat ook het onderdeel “mens en maatschappij”: inzicht verkrijgen in de waarde die een golfbaan kan leveren aan de leefomgeving en maatschappij, bijvoorbeeld door de biodiversiteit van het landschap te verhogen of het organiseren van natuurexcursies voor schoolklassen.

OnCourse draait bovendien niet alleen om bewustwording en inzicht verkrijgen middels inventarisaties, OnCourse begeleidt golfclubs ook bij het communiceren over duurzaam beheer en het formuleren van een visie en doelstellingen. Wat is er mogelijk? Welke verbeteringen en besparingen zijn er te realiseren? Welke kansen zijn er?

Een van de grote kansen die er liggen voor golfbanen is het verwaarden van alle ecosysteemdiensten op het golfterrein. Want golfbanen kunnen naast natuurversterking of het organiseren van natuurwandelingen nog veel meer ecosysteemdiensten leveren waarvan de baan én de maatschappij profiteren. Het landschap bezit verschillende elementen die van (lokale) dienst kunnen zijn voor de welvaart en een welzijn van mensen. Door deze elementen - ecosysteemdiensten - te inventariseren en te waarderen, weten we hoe belangrijk ze (kunnen) zijn en wat ze kunnen opleveren. Dit zorgt er dan voor dat we meer moeite doen om het landschap en natuur te behouden en te verbeteren. De verschillende waarden van het landschap kunnen worden verwaard - verzilverd - in monetair kapitaal (geld) of sociaal kapitaal (relaties).

Omdat er voor golfbanen grote maatschappelijke en bedrijfsmatige kansen liggen op het gebied van ecosysteemdiensten, wijden we op deze pagina aparte aandacht aan het concept “ESD”. Het inventariseren van ecosysteemdiensten gebeurt voor een groot deel al middels OnCourse Nederland. Op deze pagina’s ligt de focus vooral op de mogelijkheden om de ecosysteemdiensten op je golfbaan te verwaarden: om ze van waarde te maken voor je eigen baan én voor de omgeving. De speciale aandacht voor ecosysteemdiensten maakt het voor je club gemakkelijker om een visie en doelstellingen op dit gebied te formuleren, om je golfbaan te bekijken vanuit een economische en maatschappelijke bril.

In 2020 is een onderzoek begonnen met de titel Van binnen naar buiten: golfbanen voor maatschappelijke ecosysteemdiensten. De hoofdvragen in dit onderzoek zijn:

1. Hoe kunnen golfbanen een grotere bijdrage leveren aan maatschappelijke waarden van ecosysteemdiensten zoals biodiversiteit en klimaatbeheersing?
2. Hoe kunnen lokale ecosysteemdiensten bijdragen aan de bedrijfskundige en recreatieve waarden van een golfbaan?

Het onderzoek wordt gecoördineerd door Hogeschool Van Hall Larenstein (VHL) en ondersteund door Buiting Advies en de NGF.

Wil je meedoen aan het onderzoek? Lees meer op de pagina ESD-onderzoek samen met golfbanen.