Canon Nederlandse golfgeschiedenis

Op 23 mei 2025 verscheen in De Telegraaf een artikel met de titel ‘Een bloederige historie’, waarin een ‘macabere’ ontstaansgeschiedenis van golf in Nederland wordt geschetst. In Nederland? Jawel, volgens De Telegraaf. Er wordt verwezen naar een vermeende eerste colfwedstrijd (als voorloper van het hedendaagse golf) die in 1297 in Loenen aan de Vecht zou zijn gespeeld, in de nasleep van de moord op Floris V.

Let wel: dit ondanks de dappere pogingen van Mark Aberkrom, lid van de Commissie Erfgoed, om de betreffende journalist te wijzen op het uiterst twijfelachtige karakter van deze zogenaamde eerste colfwedstrijd. Het bestaan ervan wordt namelijk slechts gestaafd door één artikel uit 1870. Dat stuk blijkt echter eerder een poging om een negentiende-eeuwse ‘invented tradition’ te creëren dan een feitelijke beschrijving van een historische wedstrijd.

Pas jaren later, toen golf populair werd in Engeland, Schotland en vervolgens ook in Nederland, sloeg deze verzonnen traditie aan, vooral omdat in het verhaal over de herdenking van de moord op Floris V de oorsprong van golf gezien werd. Dat is op zichzelf natuurlijk al een merkwaardige gedachte, maar de kracht van een mooi verhaal bleek voor veel schrijvers onweerstaanbaar. Zo blies De Telegraaf het verhaal in 1929 nieuw leven in. Daarmee stond het aan het begin van een lange reeks artikelen, wereldwijd, waarin een bloederige Nederlandse oorsprong van golf wordt beschreven.

In 1985 verscheen het boek Early Golf van de hand van Steven van Hengel, waarin de ‘Loenense golfmythe’ een centrale rol speelde. Helaas heeft zijn te vroege overlijden in datzelfde jaar hem de gelegenheid ontnomen om de mythe voldoende te kunnen ontkrachten.

Maar hoe zit het dan wél? Het woord ‘golf’ lijkt toch verdacht veel op ‘colf’ en er is ook duidelijk een taalkundige (etymologische) verbinding zullen velen niet geheel onterecht beweren. En de colfspelende figuren op talloze schilderijen van onder anderen Hendrick Avercamp en Adriaen van de Venne lijken toch echt een spel te spelen dat verdacht veel op golf lijkt?

Het antwoord op deze vragen wordt uitgebreid behandeld in het recente boek De Nederlandse Golf Geschiedenis (2023) van Robin Bargmann en Arnout Janmaat.

Om dit uitgebreide antwoord op beknoptere wijze te presenteren in chronologische en thematische koppen, heeft de Commissie Erfgoed het initiatief genomen tot het project Canon van de Nederlandse Golf Geschiedenis, naar analogie met de Canon van Nederland. De verwachting is dat deze canon medio 2026 zal worden gepresenteerd op ngf.nl en de NGF-website golfgeschiedenis.nl. In de nieuwsbrief van de Commissie Erfgoed zal de voortgang van dit project worden gevolgd.

Afbeeldingen onder: De Telegraaf in 2025 en 1929.

Lees ook: Jan Luyken in het clubhuis van Old Course Loenen.

Keer terug naar de pagina Onze historie - publicaties en artikelen.