Jan Luyken in het clubhuis van Old Course Loenen

Foto boven: Ruud Taal (Old Course Loenen).

In het clubhuis van Old Course Loenen hangt een uitvergrote ets van Jan Luyken met daaronder de vermelding "Loenen aan de Vecht, de birthday of colf (1297)". Luyken (9 x 8 cm, collectie Rijksmuseum) etste een paar kolf spelende jongens. De bal wordt van een hoopje sneeuw gespeeld. Op de achtergrond is een schaatser op ijs zichtbaar. De ets is ongekleurd in diverse antiquariaten te verkrijgen. Latere inkleuringen geven foutief de indruk dat van land wordt gespeeld.

Golfclub Old Course Loenen in Loenen aan de Vecht gebruikt de ets om daaromheen haar verhaal te weven dat golf hier zijn oorsprong vindt. Want de ets laat zien dat kolf al vroeg in de Nederlanden werd gespeeld. Ook in de bibliotheek van The Dutch hangt hetzelfde tafereel, maar dan in de vorm van een houtsnijwerk dat kunstenares Ela Venbroek uit Deventer speciaal maakte in opdracht van David Burnside, een van de oprichters van The Dutch. Maar waar The Dutch niet verder gaat dan een vergelijking tussen de Hollandse loden club en de Schotse wooden long-nosed club, suggereert Old Course Loenen dat golf daar ter plaatse is ontstaan.

Zo schrijft de club in Loenens Nieuws, in 2023, over de oorsprong van golf in Loenen aan de Vecht:

"Het verhaal wil dat het spelen van een bal met een kromme stok, ‘colf’, in 1297 voor het eerst plaatsvond in de smalle straatjes rond het toenmalige kasteel Kronenburg. Weliswaar met een droeve aanleiding en lugubere nasleep, de moord op graaf Floris V en de terechtstelling van diens moordenaar. Zelfs in het British Museum of Golf in het Schotse St Andrews, waar eeuwen later het modern golf tot ontwikkeling is gekomen, is te zien dat in Holland al in de vroege middeleeuwen ‘colf’ werd gespeeld. Het spel zou door Hollandse vissers aan de Schotse kust zijn geïntroduceerd, waar ‘colf’ later tot ‘golf’ is verbasterd. Het gerenommeerde golftijdschrift Golfers Magazine besteedt in het juli-nummer van 2022 maar liefst zes pagina’s aan golfclub Old Course Loenen, die in 2007 werd opgericht. Op een paar honderd meter afstand van de plek, waar die allereerste partij werd gespeeld – en daarna nog eeuwenlang werd herhaald – op derde kerstdag. Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de golfclub werd in 2017 zelfs op ludieke wijze aandacht besteed aan de historie van ‘colf’. Een aantal leden van de golfclub trok in historische kledij met stok en bal door het oude dorp om die allereerste partij te doen herleven."

Helaas voor Golfclub Old Course Loenen, het is niet meer dan een mythe die in de negentiende eeuw is ontstaan op basis van rondzingende en aan elkaar geknoopte verhalen, waarvoor uiteindelijk geen historisch bewijs is gevonden. In het boek De Nederlandse golfgeschiedenis van de hand van Robin Bargmann en Arnout Janmaat wordt de Mythe van Loenen doorgeprikt. Bargmann en Janmaat geven ter verklaring van de mythe nog een reconstructie aan het verhaal. Zo schrijven zij dat wellicht in de 17e eeuw tijdens de hoogtijdagen van het colfspel op ijs tussen Muiderslot en Loenen op de bevroren Vecht-rivier een herdenking met een colfwedstrijd van de moord op Floris V gepleegd door Gerard van Velzen mogelijk is geweest en zelfs niet ondenkbaar, gezien de rol van P.C. Hooft als schrijver van het toneelstuk Geeraerdt van Velsen en als bewoner van Muiderslot.

Het is jammer dat Golfclub Old Course Loenen hiermee goede sier maakt. Wie begin maart deze pagina van de website van de club bezocht, waar het boek van Bargmann en Janmaat wordt besproken, werd nog altijd op het verkeerde been gezet, omdat hier de indruk werd gewekt dat Loenen aan de Vecht de geboorteplaats van golf is. 

Oproep

De Commissie Erfgoed wordt graag geattendeerd op bijzondere foto’s in clubhuizen. Neem contact op via info@golfgeschiedenis.nl.

Keer terug naar de pagina Onze historie - publicaties en artikelen.