Wordt horeca onderschat op de golfbaan?

Foto boven: het clubhuis van de Veluwse Golf Club. Het restaurant De Witte Juffer van de VGC heeft in 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 en 2023 de Players 1st Award gewonnen voor het beste golfclubrestaurant van Nederland.

Hoe is de exploitatie van horeca eigenlijk geregeld in de golfsector? Officiële cijfers hierover ontbreken. Van Spronsen & Partners hield in 2023 een steekproef en kan daarom een beeld geven van de verhoudingen. Het horeca-adviesbureau is sinds 1987 actief in de horeca-, hotel- en leisurebranche en heeft ook uitgebreide ervaring met golfbanen.

Uit deze steekproef blijkt dat ongeveer de helft van de clubs en banen de exploitatie in eigen beheer heeft. Hierin zitten zowel de commerciële banen als de verenigingsbanen die het clubhuis met een team van vrijwilligers runnen. Een kleine 30 procent heeft de horeca verpacht. De resterende 20 procent bestaat uit mengvormen. “Dat zijn bijvoorbeeld cateraars die in een clubhuis ook hun keuken hebben voor andere opdrachtgevers. Hotels of vakantieparken die verbonden zijn aan een golfbaan. En grotere organisaties als Het Rijk en BurgGolf”, vertelt Leonie van Spronsen van het horeca-adviesbureau. 

Lange openingstijden

De Goese Golf behoort tot de groep die de horeca in eigen beheer heeft. Wat ervaart algemeen directeur Geert Frommé als de voordelen van deze opzet? “Je bent eigen baas. Hebt geen verschillende belangen in het zelfde winkeltje. We kunnen morgen iets veranderen. Zijn veel flexibeler. Je kunt ook niemand anders de schuld geven. Dat kun je als een nadeel zien, maar ik vind dat óók een groot voordeel.”

Op Golfbaan Heelsum werd de horeca in het verleden enige tijd door de vereniging zelf gerund. Dat was geen onverdeeld succes. Inmiddels is het clubhuis daarom al weer enige jaren verpacht aan een jonge ondernemer. Tot volle tevredenheid, vertelt baanmanager Gerd-Jan Toonen. “Horeca is echt een vak waarin je te maken hebt met lange openingstijden en piekmomenten. Dat hoeven wij nu allemaal niet te organiseren. Winst maken is voor ons als ledenbaan ook niet het belangrijkste doel.” Cisca Abraham van Golfclub Havelte wijst eveneens op de praktische voordelen van de pachtconstructie. “Wij willen ons met andere zaken bezig houden dan horeca. En het loopt goed. De pachters bij ons zijn zelf golfers. Ze weten wat golfers verwachten en zijn erg betrokken.”

Onbegrip tussen club en pachter

De vergelijking van golfhoreca met een strandtent gaat wel op, aldus Leonie van Spronsen. Beide zijn bijzonder seizoensgevoelig. “Dat betekent dat je je organisatie zo slank mogelijk moet maken in de winter, zodat je in die periode niet te veel geld verliest.” Extra uitdaging daarbij op veel golfbanen is volgens haar het gebrek aan zeggenschap over de openingsuren. “Op die druilerige, doordeweekse ochtend in november is het niet druk. Maar er zijn absoluut nog banen waar de horeca ook dan verplicht open moet zijn. We merken dat daar iets van verandering in komt, maar dat probleem is zeker nog niet opgelost. Het betekent dat je als club een van je hoogste kostenposten, personeel, vaak moet inzetten op heel weinig omzet.”

"Uitbesteden of in eigen beheer is per golfbaan verschillend en afhankelijk van veel zaken"

Sommige verenigingen nemen die hoge kosten voor lief, omdat zij willen dat hun leden zo vaak mogelijk terecht kunnen in de horeca. Mogelijk doorberekend in het lidmaatschap. “Een afweging die je moet maken. En dat kan als je de horeca in eigen beheer hebt”, reageert Van Spronsen. “Maar wanneer je als club een pachter hebt, kun je niet zeggen: jij de consequenties, wij de voordelen. Dat matcht niet. De pacht moet dan omlaag. Anders kan zo’n pachter die helemaal niet betalen. Daar zit de crux. En dat leidt tot veel discussie tussen besturen en pachters. En onbegrip aan beide kanten.”

Koffieautomaat

Een koffieautomaat kan tijdens die rustige ochtenden uitkomst bieden. Leden kunnen dan zelf hun cappuccino pakken en een plaatsje zoeken in het clubhuis. Op Golfbaan Heelsum zijn al twee moderne apparaten aangeschaft. Maar de pachter wil daar zelf nog niet aan, zegt Toonen. “Hij wil niet de ene ochtend wel en de andere niet open zijn. Daar moet vastigheid in zitten, vindt hij. Hij biedt ook vergaderruimte en wij zijn met 27 holes vrij groot, waardoor er eigenlijk altijd wel iets te doen is. En tegenover die rustige ochtenden staan vele drukke met veel omzet. Het past zeg maar in het grotere plaatje.” Op Golfclub Havelte zijn de openingstijden volgens Abraham ook geen issue: “Ze zijn ook dan gewoon open. Onze pachters weten dat als de golfer hier komt hij gewoon een bakje koffie wil.” Frommé van De Goese wijst in dit opzicht op een ander voordeel van de horeca in eigen beheer: “Horeca-medewerkers die bij je in dienst zijn, kun je tijdens die rustige momenten op andere plaatsen inzetten. Ze zijn breder inzetbaar.”

Manueel én automatisch

Automatisering wordt een andere grote uitdaging voor de golfhoreca, voorziet Van Spronsen. “Golfers tot en met 65 jaar zijn gewend aan automatisering in de horeca, zoals het scannen van een QR-code of online betalen. De 65-plussers over het algemeen veel minder. En juist dit grote, wat behoudendere segment in golf heeft meer tijd voor horecabezoek én ook meer te besteden. Als zij het niet naar hun zin hebben, dan heb je dus een probleem. Daarom moet je automatisering afgestemd zijn op beide groepen. Dat betekent dat je goed moet nadenken over elke stap van je ‘guest journey’: verwelkomen, het menu, bestellen, betalen. Je moet een systeem inrichten waarin dat zowel manueel als automatisch kan. Dat is relatief ingewikkeld voor een horeca-ondernemer.”

"Horeca op een golfbaan wordt bijna overal onderschat"

Bij Golfclub Havelte is nog geen vraag naar QR-codes. “En daarom niet aan de orde”, zegt Abraham. “We gaan geleidelijk best wel mee, de scorekaart is ook al digitaal. Maar laat die ontwikkelingen eerst maar eens in de gewone horeca doorkomen en volledig geaccepteerd zijn. De golfhoreca hoeft hierin niet voorop te lopen, vind ik.” Volgens Frommé kijken ouderen anders naar service en gastvrijheid dan jongeren. “Voor jongeren is dat snel bestellen en gemakkelijk kunnen betalen, terwijl ouderen persoonlijke aandacht als gastvrijheid zien. Maar dat kan prima naast elkaar bestaan.” Hij verwacht wel verdere digitalisering op de golfbanen. “Onder druk van de krappe arbeidsmarkt zal dat proces versnellen, meer misschien dan gewenst is.” Golfbaan Heelsum introduceerde dit jaar een nieuw betaalsysteem. Golfers betalen met hun ledenpas die ze zelf via een app opwaarderen. “Dat loopt als een trein”, zegt Toonen. “Alles via de telefoon vinden we nog een stapje te ver. Veel oudere leden vinden dan zo’n pasje nog net wat prettiger.”

Onderschatting

Sommige clubs hebben verwachtingen van de horeca die in hun businessmodel nauwelijks te realiseren zijn. Dat zorgt voor terugkerende problemen met de horeca-exploitatie. Clubs wisselen ook regelmatig van pachter of tussen eigen beheer en verpachten. Tijdens een workshop van Van Spronsen & Partners op het Nationaal Golfcongres begin dit jaar informeerde een van de deelnemers hoe je een pachter “prikkelt om nog iets te blijven doen”. Een andere clubvertegenwoordiger reageerde dat een pachter het zwaarder heeft dan menig bestuurder of exploitant denkt.

Wordt horeca op de golfbaan onderschat? “Per definitie. Niet alleen op de golfbaan”, weet Van Spronsen. Als een vereniging het beheer overneemt van een pachter zijn verwachtingen soms wel erg rooskleurig, merkt ze. ‘Wij kunnen vriendelijk omgaan met iedereen en smeren toch heerlijke broodjes?!’, klinkt het dan. “Maar horeca is natuurlijk echt een vak, waarin je voortdurend vele details moet managen. Je inkopen, het rooster, het contact tussen je staf of vrijwilligers met de leden. Het is een fulltime baan waarvoor toewijding vereist is.” Frommé heeft de indruk dat met name de krapte op de arbeidsmarkt wordt onderschat door bestuurders. “Had je vroeger twee succesvolle horeca-zaken in een plaats, tegenwoordig zitten er in een beetje stad wel twintig. Veel meer concurrentie voor minder arbeidskrachten. En die willen tegenwoordig een andere privé-werkbalans en hebben hogere salariswensen.”

Seizoen oprekken

De algemeen directeur van De Goese denkt dat de golfbanen de horeca nog veel meer zouden kunnen openstellen voor andere gasten. “Met verschillende activiteiten die niet direct iets met golf te maken hebben bezoekers naar de horeca trekken. Meer aanloop betekent dat je het seizoen kunt oprekken van zeven naar negen of tien maanden. Daardoor kun je je ervaren horeca-medewerkers met kennis en kunde makkelijker vasthouden en hoef je niet ieder jaar op zoek naar een nieuw team. Misschien vormt dat personeelsvraagstuk wel de grootste uitdaging voor de horeca de komende jaren.” 

Pachter koesteren

Golfclub Havelte sloot recent een nieuw contract af met de pachter. “We moeten daar allebei een goed gevoel bij hebben”, zegt Abraham. “De samenwerking verloopt prima en onze belangrijkste zorg is dat we deze pachters behouden voor onze club. Goed lopende horeca is belangrijk voor een club.” Een pachtprijs moet reëel, vindt Toonen. “Een pachter moet ook wat kunnen verdienen. Je moet hem niet het vel over de oren trekken als club. Tijdens corona hebben we de pacht een tijd ‘on hold’ gezet. Want als hij het niet redt, dan hebben wij helemaal niks meer. Onze pachter ontving in die periode veel donaties van leden. Sommige stortten duizend euro. Hij heeft een hoge gunfactor. Zo iemand moet je als club koesteren.”

Theatermodel voor golfhoreca

Leonie van Spronsen bezoekt niet alleen als adviseur maar ook als greenfeespeler diverse banen. Na een rondje golf komt ze zelden in de horeca, merkt ze. “Omdat die uitnodiging er gewoon niet ligt. Waarom volgt de golfbaan niet het voorbeeld van het theater, waar je bij je kaartje automatisch een drankje koopt? Dan gá je ook wat drinken na afloop en haal je nog een drankje als het gezellig is. Zo wordt er meer besteed. Waarom kan dat ook niet bij een greenfee? Je maakt de greenfee drie of vier euro duurder. Dat gaat het verschil niet maken. Terwijl je de greenfeespeler wel met een vrolijke dwang de horeca in duwt. Je vergroot het sociale aspect en golf wordt een uitje in plaats van twee uurtjes sporten.” 

Inzicht in je horeca
Moeten we de horeca in eigen beheer houden of toch uitbesteden? Wat betekent het voor onze exploitatie als we de horeca openstellen voor andere gasten? Horeca op de golfbaan is best een grote uitdaging. Wil je als golfbaan of -club hulp bij het inzichtelijk krijgen van hoe je horeca ervoor staat en waar verbeteringen mogelijk zijn. Neem voor meer informatie contact op met Paul Wesel van de NVG via pw@nvg-golf.nl. 

Ga naar de hoofdpagina Golfbaanexploitatie en -management.