Wateruitdagingen en -oplossingen

De jaarlijkse bijeenkomst werd dit jaar gehouden op 25 mei en vlakbij de baan van Bernardus Golf waar een dag later het Dutch Open begon. De doelgroep: leden van GEO-, duurzaamheids- en baancommissies, baaneigenaars, -exploitanten, -managers, bestuurders en hoofdgreenkeepers.

Wateruitdagingen en -oplossingen

Het jaarlijkse seminar was voor een groot deel gewijd aan een actueel en urgent onderwerp: waterbeperkingen voor golfbanen. Tientallen banen in Brabant en een aantal banen in Gelderland en Utrecht hebben te maken met een verbod om grondwater te onttrekken en een deel van de banen mag ook geen oppervlaktewater onttrekken. De aanleiding voor deze verboden is een lage grondwaterstand als gevolg van langdurige droogte. Golfbanen worden getroffen door de verboden omdat ze door waterschappen gerekend worden tot de categorie ‘grasland’.

Niels Dokkuma, NGF Teammanager Duurzaam beheer/Agronoom, lichtte toe dat de Golfalliantie (NGF-NGA-NVG) rechtstreeks contact met de getroffen banen onderhoudt en gesprekken voert met waterschappen, lokale overheden en de politiek om de belangen van de golfsport te behartigen. Het uitgangspunt hierbij is dat golfbanen uitstekend kunnen bijdragen aan oplossingen voor waterproblemen maar dat dit grote investeringen vergt. Voor de golfsport is het cruciaal dat golfbanen intussen ook zelf in actie komen, niet alleen wat betreft waterbesparende maatregelen maar ook wat betreft de opvang en opslag van regenwater. Want mede door klimaatveranderingen zullen steeds meer golfbanen, ook in laag gelegen gebieden, te maken krijgen met onttrekkingsbeperkingen.

Drie gastsprekers in het seminar gingen in op de droogteproblemen voor golfbanen – én de oplossingen (daarover meer verderop in dit verslag). Niels Dokkuma presenteerde een actieplan met allerlei maatregelen die ervoor zorgen dat je golfbaan minder afhankelijk wordt van water. Hierdoor is je golfbaan beter voorbereid op droogteperiodes en kan schade bij opgelegde waterbeperkingen voorkomen worden. In sommige gevallen komen maatregelen nu al of in de toekomst voor subsidies in aanmerking. Een voorbeeld is Golfclub Landgoed Nieuwkerk. De golfbaan ligt in een Natura 2000-gebied dat 'vernatting' behoeft. Om dit te realiseren is een plan ontwikkeld door de provincie Noord-Brabant, Waterschap De Dommel, Het Brabants Landschap en de gemeente Goirle. Het plan behelst systemen om het waterpeil te reguleren, het ophogen van delen van het terrein en het aanleggen of vergroten van vijverpartijen en waterlopen. Voor de realisatie is ruim 2,4 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld. (Lees hier meer.)

Acties om minder afhankelijk van water te worden

1. Zorg ervoor dat je een beregeningsmeter hebt. Daardoor krijgt je golfbaan inzicht in de hoeveelheid beregeningswater die jaarlijks wordt verbruikt en ontstaat er ook inzicht in nationaal verbruik. Meten is weten en alleen aan de hand van objectieve data krijg je dingen voor elkaar.
2. Ga in gesprek met je lokale waterschap en bouw een goede relatie op. Laat zien wat golf is, leg uit hoe je waterhuishouding werkt, laat zien dat je golfbaan veel water opvangt en toon aan dat je golfbaan relatief weinig beregeningswater gebruikt. Lokale waterschappen bepalen de regels in jouw regio.
3. Kijk na wat je huidige onttrekkingsvergunning is en of je golfbaan voldoet aan de wettelijke vereisten. De vergunning bevindt zich mogelijk in je archief of kan opgevraagd worden bij het waterschap.
4. Maak een helder ‘bedrijfswaterplan’. Een golfbaan wordt geacht een plan te hebben waarin is vastgelegd hoe het waterverbruik is geregeld, hoe het gemeten wordt, welke waterbesparende maatregelen er genomen worden en welke doelen er zijn. De visie van de golfbaan in dit plan zou moeten zijn dat water alleen een instrument is om grasvegetatie in leven te houden voor een goede speelkwaliteit, niet voor een donkergroene kleur. Golf wordt gespeeld op gras en niet op kleur.
5. Focus op diepe wortels en op resistente grassen die geschikt zijn voor het klimaat in je regio. Hierdoor heeft je golfbaan minder water nodig.
6. Ga aan de slag met (extra) buffering van water op de golfbaan. Onderzoek waar nieuwe waterpartijen aangelegd kunnen worden. Waterschappen juichen het toe als golfbanen bijdragen aan het bufferen van water in periodes met veel regenval.
7. Ga aan de slag met het meanderen van waterstromen die nu in een rechte lijn lopen. Hierdoor wordt water in droge periodes langer vastgehouden op het golfterrein. Ga ook aan de slag met regelbare stuwen waardoor je water in droogteperiodes op het golfterrein kunt vasthouden en in natte periodes snel kunt afvoeren. Nederland heeft zich altijd gericht op het snel afvoeren van regenwater maar het is belangrijk geworden om water vast te houden. Dat geldt ook voor golfbanen.
8. Denk na over maatregelen waarmee je ervoor kunt zorgen dat al het regenwater op en om het clubhuis, de opstallen en de parkeerplaats op het golfterrein blijft en niet afgevoerd wordt naar het riool.
9. Reserveer geld voor regelmatig onderhoud van de beregeningsinstallatie, voor de aanschaf van waterbesparende sproeiers en voor de aanschaf van een nieuwe, efficiëntere beregeningsinstallatie in de nabije toekomst.
10. Beregen op basis van behoefte, aan de hand van vochtmetingen. Een vochtmeter behoort tot de belangrijkste instrumenten van een greenkeeper. Stel je sproeiers nauwkeurig af. Gebruik 'catch cans' om te meten hoeveel beregeningswater daadwerkelijk op welke plek komt.
11. Beregen de greens zo veel mogelijk met de hand om water te krijgen waar het echt nodig is.
12. Gebruik wetting agents zodat de golfbaan minder water nodig heeft.
13. Investeer in de opvang en opslag van regenwater in bassins. Bassins zijn uitgezonderd van een verbod op het onttrekken van grondwater en oppervlaktewater. (Lees hierover meer onder de kop "Waterbassins op De Texelse".)
14. Verdiep je in innovaties op het gebied van waterbesparing en -opslag. Voorbeelden hiervan zijn ondergrondse opslag van regenwater, opslag in ‘bufferzakken’, De Waterbank (een platform dat vraag en aanbod rondom restwater bijeenbrengt), verbindingen met RWZI’s (waterzuiveringsinstallaties) en tijdelijke watervoorziening door organisaties als MTD. De Golfalliantie houdt je op de hoogte van innovaties en best practices.
15. Besteed veel aandacht aan communicatie. Communicatie met je golfers over het waterbeleid, waarom de golfbaan niet het gehele jaar donkergroen is. Hiermee creëer je begrip. Communicatie met je gemeente en regionale instanties over je verantwoordelijke watermanagement. Hiermee creëer je goodwill.

Het seminar onderstreepte de boodschap die in de afgelopen jaren is afgegeven: toekomstbestendig waterbeheer (voorbereid zijn op periodes van droogte én extreme regenval) is voor golfbanen een minstens even grote uitdaging als pesticidevrij beheer. Op beide gebieden moeten golfbanen streven naar een balans. Klaar zijn voor de toekomst door het gebruik van pesticiden af te bouwen, maar met behoud van speelkwaliteit. Klaar zijn voor de toekomst door water op te slaan en te besparen, maar met waarborging van ‘droge voeten’ in natte periodes.

• Presentatie Niels Dokkuma (NGF) - Over beregeningswater

Dit is een deel van het verslag van het GEO- en Agronomieseminar. Klik hier voor het volledige verslag en alle presentaties.