Voorkom ongelukken met veilige holes
Veiligheid op golfbanen kent veel aspecten, van nooduitgangen in het clubhuis tot een goed ontwerp met veilige holes. Alle aspecten worden beschreven in de Wegwijs in zorgplicht en veiligheid voor golfbanen. In dit artikel, tot stand gekomen in samenwerking met golfbaanarchitect Gerard Jol, gaan we nader in op de veiligheid van golfbaanontwerpen, holes en specifieke spelsituaties. Jol is lid van het European Institute of Golf Course Architects (EIGCA).
Veiligheid en golfbaanarchitectuur
Al bij het ontwerpen en aanleggen van een golfterrein moet je rekening houden met de veiligheid van de holes en oefenfaciliteiten. Maar als een baan eenmaal is aangelegd, kan een bepaalde hole alsnog onveilig blijken. En dan moet je maatregelen nemen door met deskundige ingrepen risico’s te beperken. Het is daarbij verstandig een erkende golfbaanarchitect te laten meekijken.
Het mooie is dat je een hole met slimme aanpassingen niet alleen veiliger maar ook speltechnisch interessanter kunt maken. Waar moet je op letten? We geven algemene tips maar ook twee concrete voorbeelden van onveilige situaties: casus 1 en casus 2. Hierin laten we zien hoe de veiligheid door ontwerpaanpassingen verbeterd kan worden.
Interne en externe veiligheid
Bij het ontwerp van een golfbaan is het vooral belangrijk dat er voldoende afstand bestaat tussen de holes. Hierdoor worden spelers minder snel geraakt door een golfbal. En de afstand van de holes tot de omgeving speelt een grote rol, zeker wanneer de situatie buiten de baan in de loop van de tijd verandert of is veranderd. Het ontwerp van een baan en de routing van de golfholes richten zich daarom zowel op interne als externe veiligheid.
Een goed ontwerp vormt de basis voor een veilige golfbaan
De veiligheidsrichtlijnen in dit artikel zijn geen handleiding voor het ontwerpen van golfbanen. Bij het ontwerpproces komen naast veiligheid ook allerlei andere aspecten aan de orde, zoals uitdaging, afwisseling, het landschap en esthetica. Nu geven we alleen adviezen over hoe de veiligheid verbeterd kan worden. Potentiële gevaren zijn altijd afhankelijk van de lokale situatie en vergen een degelijke analyse. Bij gevaarlijke situaties op een golfbaan verdient het aanbeveling om die analyse te laten verrichten door een erkende golfbaanarchitect.
Voldoende afstand tussen holes
Een golfbaanarchitect streeft naar een baan met uitdagende holes die zich van elkaar onderscheiden. Hierbij staat de veiligheid van de spelers voorop. Bij het ontwerpen van een golfbaan is het belangrijkste veiligheidscriterium dat er voldoende afstand is tussen de holes. Een architect plaatst de holes zo, dat de golfer veilig kan spelen en zich veilig voelt.
Bij een nog te bouwen golfbaan wordt daarom eerst beoordeeld of de geplande locatie wel ruim genoeg is en of er geen belemmerende objecten in de directe omgeving aanwezig zijn. In een ruime natuurlijke omgeving, zoals duinen en bossen, is het relatief gemakkelijk om aan alle interne en externe veiligheidscriteria te voldoen. Wordt het terrein echter omsloten door wegen, bouwkavels of andere kwetsbare obstakels, dan wordt het veel moeilijker om een veilige en tegelijk uitdagende baan te maken. De ideale situatie - een ruim terrein in en omringd door natuur zonder kruisende en begeleidende wegen en paden - komt nog maar zelden voor.
De 60-meternorm
Voldoende afstand tussen de holes dus. Maar wat is een veilige afstand? De ervaring leert dat 60 meter tussen het midden van parallel lopende holes redelijk is (zie de afbeelding hieronder). Ook bij deze afstand kan het nog gebeuren dat een bal op een verkeerde fairway terechtkomt, maar niet vaak.
De minimumafstand tussen greens en tees van opeenvolgende holes hoeven niet altijd aan de norm van 60 meter te voldoen. Een veilige afstand tussen tees en greens is afhankelijk van de positionering, de spelrichting en de aanwezigheid van objecten zoals bomen of duinen.
Publiek medegebruik
Bij de aanleg van een nieuwe golfbaan is er vaak een bestemmingsplanwijziging nodig. Er is dan ook vaak een beding van de lokale overheid dat het terrein wordt ingericht voor publiek medegebruik, denk aan wandel-, ruiter- en fietspaden. Als er voldoende ruimte is, kunnen deze paden op een veilige manier gerealiseerd worden.
Er is een groeiende behoefte aan publiek medegebruik
Op bestaande banen groeit het besef dat het goed is het terrein open te stellen voor niet-golfers. Soms is er ook druk van de omgeving. Op bestaande golfterreinen is het in het algemeen ingewikkelder om veilige paden in te passen, maar met kleine baanaanpassingen is er toch veel mogelijk.
'Levende accommodaties'
De golfsport heeft met 'levende accommodaties' te maken. Een golfbaan is in feite een groot park waarin een bijzonder spel gespeeld wordt. De beplanting ontwikkelt zich in de loop der jaren en beïnvloedt op een bepaalde manier het spel en de veiligheid. Bosvakken in ontwikkeling veranderen door snoei en uitdunning en door ouderdom en ziekte sterven er bomen.
Een golfbaan is in feite een groot park waarin een bijzonder spel gespeeld wordt
Beplanting om afdwalende golfballen op te vangen is daarom een nogal beperkt en soms tijdelijk middel om veiligheid te creëren. Bovendien: een boomkroon bestaat voor zestig procent uit lucht. Bomen zijn vaak wel een goed middel om de spelrichting te beïnvloeden. Een boom dicht bij een afslag dwingt spelers om in een 'veilige' richting te slaan. Ook worden soms kleine baanaanpassingen gedaan die onbedoelde neveneffecten hebben op de veiligheid.
Veranderingen van de golfsport en de omgeving
Niet alleen veranderen er dingen in de baan, veel golfbanen hebben vaak ook te maken met een omgeving die verandert. Zoals nieuwbouw naast de baan. Of een populair geworden wandelpad. Of dat het autoverkeer op een weg langs de baan in de loop der jaren fors is toegenomen. Een bordje met de tekst 'Niet afslaan als er verkeer aankomt' voldoet dan niet meer.
Een golfbaan ligt in een omgeving die verandert
Daarnaast verandert de sport. De longhitters van nu slaan verder dan die van tien jaar geleden. En waar heren vroeger vooral van de witte of gele tee speelden, slaan ze nu ook af van de blauwe of rode tee. Een mishit van een man van de blauwe of rode tee kan tot gevaarlijke situaties leiden waarmee in het oorspronkelijk ontwerp geen rekening is gehouden. De veiligheidscriteria vanaf de rode en blauwe tee zijn bij oudere golfbaanontwerpen alleen gebaseerd op het spel van dames.
Analyses door deskundigen
Bij een veiligheidsanalyse van bestaande banen brengen erkende golfbaanarchitecten alle 'gevoelige' situaties en uitgesproken gevaarlijke plekken in kaart. De baan wordt getoetst aan de hand van veiligheidscriteria ontwikkeld door internationale organisaties als het EIGCA. De veiligheid van een hole of baan is echter geen exacte wetenschap, elke situatie is anders, maar voor elke situatie kan een golfbaanarchitect veilige oplossingen aandragen.
Ingrepen hoeven helemaal geen 'verarming' te zijn van de golfbaan
In de meeste gevallen zijn kleine baanaanpassingen voldoende. In een enkel geval, bijvoorbeeld bij de komst van een drukke verkeersweg langs een hole, is een meer ingrijpende renovatie nodig. Deze ingrepen, ook als het noodgedwongen leidt tot een aanpassing van de routing of het inkorten van een hole, hoeven geen 'verarming' te betekenen van de golfbaan. Een gevaarlijke hole wordt dankzij goed doordachte aanpassingen - een andere spelrichting of een nieuwe locatie van de hindernissen - interessanter en uitdagender.
De aanplant van bomenrijen is zelden een goede oplossing voor veiligheidsproblemen. Bomenrijen geven een gevoel van veiligheid maar houden slechts een beperkt aantal afdwalende ballen tegen. Hetzelfde geldt voor hekken en netten. Die bieden geen waterdichte oplossingen en artificiële zaken doen afbreuk aan de aantrekkelijkheid van een golfbaan.
'Intern out of bounds'
Het creëren van 'intern out of bounds' is ook geen goede oplossing voor gevaarlijke situaties. Clubs gaan soms hiertoe over als twee holes dicht tegen elkaar liggen of als ze willen voorkomen dat longhitters doglegholes afsnijden. Out of bounds is echter specifiek bedoeld als aanduiding voor gebieden die buiten de baan liggen. Daarnaast biedt 'intern out of bounds' alleen schijnveiligheid. Spelers zullen zeker proberen om de bal niet 'intern out of bounds' te slaan, om strafslagen te ontlopen, maar dat zal lang niet altijd lukken. Een bord met het verzoek 'Speel deze hole niet via de naastliggende hole' is ook geen oplossing. De speler negeert dit verzoek als dat in zijn ogen tot een betere score op de hole leidt. Aanplant van bomen bij de tees is in veel gevallen een gekunstelde en niet afdoende oplossing. De gevaarlijke situatie kan in de meeste gevallen alleen maar opgelost worden door ontwerpaanpassingen.
Visueel verbergen
Uit onderzoek is gebleken dat gevaarlijke plekken een zekere aantrekkingskracht uitoefenen. “Oppassen, daar moet ik niet heen slaan”, speelt dan door het hoofd van een speler en dan gaat de bal juist in die richting. In sommige gevallen is dit psychologische effect te voorkomen door deze gevaarlijke plekken visueel weg te werken. Als ze niet gezien worden, oefenen ze geen aantrekkingskracht uit. Als golfers een veilig gevoel hebben tijdens het spelen, staan ze minder onder druk en slaan ze in het algemeen veel minder afzwaaiers.
Evenveel afwijkingen naar rechts als naar links
Ook al is de balvlucht van de meeste golfers een slice (een bal die van links naar rechts draait), dat betekent niet dat de meeste ballen rechts van een hole worden geslagen. Uit onderzoek is gebleken dat golfers net zo vaak per ongeluk naar links slaan. Ongeveer 95 procent van de ballen eindigt binnen 60 meter van de speellijn (60 meter links of 60 meter rechts van de speellijn). Daarom moeten de veiligheidscriteria zowel links als rechts van de hole in acht genomen worden.
Incidentenlogboek
Om een veiligheidsanalyse te voeden is het van belang dat de club of baanexploitant alle (bijna) incidenten goed vastlegt in een logboek. Daarin moet de datum, plek en toedracht vastgelegd worden.
Zijn onveilige situaties te voorkomen?
Absolute veiligheid bestaat niet, maar in de praktijk valt het aantal incidenten gelukkig mee. Het EIGCA en de British Golf Union hebben vijf jaar onderzoek gedaan op 247 golfbanen. In die periode werden er 30 miljoen ronden gespeeld en hierbij deden zich 1366 (vooral kleine) incidenten voor. Dat zijn er relatief weinig maar elk incident is er één te veel.
Lees verder: