De bijdrage van golfbanen aan natuurversterking

De online bijeenkomst was onderdeel van de Kennis- & Werkweek van Nationaal Park Hollandse Duinen. In NPHD werken meer dan 50 partners samen om de natuur en het (duin)landschap langs de Zuid-Hollandse kust te beschermen, ontwikkelen en ‘beleefbaar’ te maken. Meer over deze samenwerking is te lezen op de website van nationaalparkhollandseduinen.nl.

De aanleiding voor de bijeenkomst op 27 maart, zo legde NPHD-Programmamanager Soet Huijbregts uit, was een vruchtbare samenwerking tussen Golfclub Rozenstein en een NPHD-partner, het Hoogheemraadschap van Rijnland, waarover meer verderop in dit verslag.

Onder de bijna twintig aanwezigen waren afgevaardigden van lokale overheden, natuurorganisaties en golfclubs in het gebied van Nationaal Park Hollandse Duinen. De kennissessie begon met een presentatie van Niels Dokkuma, teammanager Duurzaam beheer/Agronoom bij de Koninklijke Nederlandse Golf Federatie (NGF).

Duurzaam beheer - License to operate

In zijn presentatie ‘Duurzaam beheer – License to operate’ lichtte Dokkuma toe dat de golfsport vooroploopt in duurzaam beheer en dat golfbanen mede daardoor een grote bijdrage leveren aan het behoud en versterken van biodiversiteit. In Nationaal Park Hollandse Duinen liggen 20 banen en die beslaan grote gebieden (een kleinere golfbaan is zo’n 20 hectare en een grotere ongeveer 60 hectare). Op elke golfbaan is zo’n 40 procent ‘gemanicuurd’ (kort gras voor het golfspel, clubhuis, opstallen) maar het resterende deel is als natuurontwikkeling ingericht. Omdat golf vanouds een sport in de natuur is, is de golfsport intrinsiek gemotiveerd om goed voor die natuur te zorgen. En daardoor vormen golfbanen in heel Nederland, ook in Nationaal Park Hollandse Duinen, belangrijke stepping stones tussen verschillende natuurgebieden. Dokkuma gaf als voorbeeld de golfbaan van Golfclub Rozenstein die in een verstedelijkt gebied (Wassenaar) een verbinding en buffer vormt tussen agrarisch land en het duinlandschap (Natura2000).

Dokkuma legde ook uit hoe de NGF duurzaam golfbaanbeheer stimuleert. Golfbanen worden aangemoedigd om het duurzaamheidsprogramma OnCourse Nederland te doorlopen. Dit programma stimuleert golfbaanbeheerders bewust om te gaan met natuur en milieu en maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Na het doorlopen van het programma kan certificering aangevraagd worden bij de GEO Foundation, een internationale non-profit organisatie. De GEO Foundation schakelt een onafhankelijke auditor in bij de beoordeling en latere ‘herkeuringen’. Duurzaam beheer met behulp van het GEO-kwaliteitszorgsysteem werpt zijn vruchten af: in Nederland zijn er nu 103 golfbanen met een GEO-duurzaamheidscertificaat, meer dan in welk ander land dan ook.

Golfbanen in heel Nederland vormen stepping stones tussen natuurgebieden

Bij duurzaam golfbaanbeheer ligt er een speciale focus op drie thema’s: pesticiden (het terugdringen van het gebruik tot nul), water (besparing en opslag) en biodiversiteit (bescherming en versterking). Dokkuma legde uit dat alleen bepaalde delen van een golfbaan beregend worden en alleen als dat nodig is om het gras in leven te houden en niet om te sturen op een groene kleur. Aan de hand van een foto lichtte hij toe dat Nederlandse golfbanen met de seizoen meekleuren en dat de grasonderdelen in droge zomers grotendeels geelbruin zijn in plaats van groen. De golfsector heeft dankzij precisieberegening en droogteresistente grassoorten al grote stappen gezet op het gebied van waterbesparing, aldus de vertegenwoordiger van de NGF. Nu is de sector actief bezig om via opvang en opslag van neerslag meer zelfvoorzienend te worden.

De NGF speelt bij het duurzaam beheer van golfbanen een stimulerende en ondersteunende rol en dat vertaalt zich onder meer in handboeken. Dit voorjaar verschijnt er niet alleen een nieuwe publicatie over duurzaam waterbeheer maar ook over biodiversiteit. Deze laatste publicatie adviseert golfbanen op het gebied van vier ecologische beheersmaatregelen: mantel- en zoomvegetaties, natuurlijk bosbeheer, natuurvriendelijke oevers en bloemrijk grasland.

Samenwerking golfclub en waterschap

Na de presentatie van de NGF gaf NPHD-programmamanager Huijbregts het woord aan Rob Klomp van Golfclub Rozenstein om te vertellen over de samenwerking met het waterschap Rijnland. Klomp, oud-voorzitter van de GEO-commissie van Rozenstein, legde uit dat zijn club bij een watergebiedsplan van Rijnland een zienswijze had ingeleverd met daarin ideeën hoe de kwaliteit van het water verbeterd kon worden. Dat leidde tot gesprekken met het hoogheemraadschap en realisering van de ideeën. “Hier deed zich een kans voor de waterkwaliteit en de ecologie te verbeteren en daar zijn we ingestapt”, zei Mike Dijkstra, projectmanager van Rijnland. “Het met elkaar in gesprek gaan, het partnership, leidde tot veel enthousiasme.” Klomp zei dat de samenwerking de club veel heeft opgeleverd. “Niet alleen draagvlak voor duurzaam beheer van onze wateren en gronden maar ook kostenbesparingen op allerlei zaken. Maar het mooiste is dat de waterkwaliteit sterk verbeterd is.” De vertegenwoordiger van Rozenstein legde ook uit waarom zijn club al in een vroeg stadium besloot om het GEO-duurzaamheidscertificaat te behalen. “Dat kwam onder meer omdat de leden om duurzaamheid vroegen.” De samenwerking tussen Rozenstein en Rijnland leidde dan ook tot “veel positief commentaar op onze inzet”, aldus Klomp.

Golfbaanaanpassingen combineren met natuurversterking

In het vervolg van de bijeenkomst werden enkele vragen van gesprekleider Huijbregts en deelnemers beantwoord en kwamen ook nog andere aanwezigen aan het woord. Zo vertelde Bart Otto, lid van de natuur- en milieucommissie van de Noordwijkse Golfclub, hoe zijn vereniging voorbereidingen treft voor baanaanpassingen met als doel dat het in Natura2000 gelegen terrein volledig pesticidevrij beheerd kan worden. De club wil deze aanpassingen combineren met natuurversterking en is daarom in overleg getreden met Stichting Duinbehoud en andere natuurorganisaties. “We willen jullie heel graag betrekken bij onze plannen want jullie hebben er veel meer verstand van dan wij”, aldus Otto tegen de vertegenwoordigers van natuurorganisaties in de bijeenkomst. Pamela Rijks, voorzitter van de GEO-commissie van de Koninklijke Haagsche Golf & Country Club, vertelde hoe haar vereniging ernaar streeft dat de natuurwaarden op de golfbaan volledig aansluiten op die in het omliggende duingebied. Uit vogeltellingen en andere natuurinventarisaties blijkt dat de club hier goed in slaagt. Marko Sterkenburg, baanmanager van de Haagsche, sprak kort over het streven van de club om neerslag op te vangen in bekkens. “We zijn dit nu aan het onderzoeken en kunnen wel wat hulp gebruiken”, aldus Sterkenburg.

Golfbanen hebben potentie en ambitie

NPHD-programmamanager Soet Huijbregts sloot de bijeenkomst af met de vaststelling dat golfbanen veel potentie en ambitie hebben en dat Nationaal Park Hollandse Duinen gebaat is bij een goede samenwerking tussen golfclubs en NPHD-partners, waarvan de kern wordt gevormd door Dunea, Staatsbosbeheer, Provincie Zuid-Holland, Gemeente Den Haag, Hoogheemraadschap van Delfland en Hoogheemraadschap van Rijnland. De online bijeenkomst krijgt daarom ook een vervolg. De vervolgbijeenkomst zal plaatsvinden op maandagmiddag 5 juni 2023 op een golfbaan in het Nationaal Park Hollandse Duinen. Meer informatie over deze bijeenkomst is binnenkort te vinden op de NGF-kalender en de website nationaalparkhollandseduinen.nl.