Vogelvriendelijk golfbaanbeheer: hoe?
Door intensivering van de landbouw, die steeds meer moest opbrengen, zijn akkers ongeschikt geworden voor (weide)vogels. Moerassen en heidevelden zijn in de loop der tijd ontgonnen. Heggen, houtwallen, plassen, poelen, singels, reliëf, verruigde hoekjes zijn vrijwel allemaal verdwenen. Graslanden worden vele keren per jaar overbemest, gemaaid, geharkt. Eén eiwitrijk gras verdringt alle concurrenten. Hierdoor zijn er nauwelijks bloemen op deze strakke biljartlakens ... en zonder bloemen geen insecten ... en zonder insecten geen vogels.
Hier ligt voor golfbaanbeheerders een enorme kans om een meer geschikte habitat voor allerlei flora en fauna te creëren. Een habitat waar natuurlijke vijanden van plagen tot ontwikkeling kunnen komen (de rol van de spreeuw in de bestrijding van ongewenste soorten zoals de engerling is algemeen bekend). Gedacht kan worden aan het creëren van bloemrijke graslanden waar deze niet conflicteren met de golfsport of bijvoorbeeld het optimaliseren van het maaibeheer. Golfbanen kunnen zo een steppingstone in het landschap zijn.
Om golfbanen te ondersteunen bij vogelvriendelijk beheer hebben de NGF en Vogelbescherming Nederland de handleiding Vogels en Golfbanen, een leidraad voor vogelvriendelijk golfbaanbeheer samengesteld. De handleiding Vogels en Golfbanen, een leidraad voor vogelvriendelijk golfbaanbeheer kan hier als pdf gedownload worden of via de website golfboeken.nl besteld worden. Daarnaast biedt het werkboek Committed to Birds hulp bij het opstellen van een werkplan om de golfbaan te verbeteren als leefgebied van vogels. Voorts vind je hieronder tips en meer ondersteunende documentatie.
Golfbanen als vogelhabitat
Met vogelvriendelijk beheer dragen golfbanen bij aan de oplossing voor een wereldwijd probleem: de afname van het aantal vogels als gevolg van klimaatverandering, verlies aan habitat en pesticidengebruik. Alle golfbanen in Nederland beslaan samen een groot gebied - 10.765 hectare - dus wat golfbanen doen, kan impact maken.
Vogelvriendelijk beheer is duurzaam beheer. Het leidt tot een gezonde leefomgeving en structurele speelkwaliteit. Om van golfbanen vogelhabitats te maken zijn dit de belangrijkste eerste stappen om te zetten:
- Inzicht verkrijgen in welke vogels nu op de golfbaan voorkomen en welke vogels er kunnen voorkomen. Lokale vogelgroepen zijn vaak bereid om te helpen bij het inventariseren en het maken van een plan voor vogelvriendelijk beleid. De jaarlijkse Birdwatching Day voor golfbanen is een goede manier om betrokkenheid te creëren en leden en gasten te attenderen op de vogelstand en de natuur op de golfbaan.
- Het beschermen en creëren van gebieden met inheemse plantensoorten die in de omgeving voorkomen is een makkelijke eerste stap. Kort gemaaid gras heeft weinig waarde voor vogels omdat het geen bescherming en weinig voedsel biedt. Inheemse planten bieden wel bescherming en voedsel omdat ze de insecten trekken waar vogels van afhankelijk zijn. Variëteit in planten, ook qua hoogte en dichtheid, is belangrijk want verschillende vogels hebben een voorkeur voor verschillende begroeiing.
- Het aanmoedigen en creëren van de juiste begroeiing mag niet botsen met de noodzaak dat greens, tees en fairways genoeg licht en lucht krijgen. Dat hoeft ook niet. Vaak is de grens van de golfbaan een goede plaats om zones met inheemse planten te creëren. Hoe groter en langer deze zones zijn, hoe beter. Het vervangen van exotische planten bij het clubhuis en de ingang door inheemse planten is ook een goede stap. Hier zijn vaak zones met kort gemaaid gras die in plantengebieden veranderd kunnen worden. Het stimuleren van natuur bij waterpartijen is niet alleen gunstig voor vogels maar heeft ook een goede invloed op de kwaliteit van het water.
- Dood hout heeft grote waarde voor vogels en de insecten waarmee ze zich voeden. Voer dood hout daarom niet op alle plaatsen af of maak er houtwallen en takkenhopen van. Laat dode bomen op sommige plaatsen staan (maar maak ze korter als ze een gevaar voor golfers of wandelaars vormen). In sommige gevallen worden vogels geholpen als er gaten in de dode bomen geboord worden.
- Plaats nestkasten. Maak hierbij eerst een plan met een deskundige of een lokale vogelwerkgroep welke vogels aangetrokken moeten worden en hoe en waar de nestkasten geplaatst moeten worden. Het is belangrijk om de nestkasten in de winter schoon te maken.
In 2018 is een workshop georganiseerd voor golfbanen. Klik hier voor een verslag van deze workshop Vogelvriendelijk golfbaanbeheer. Raadpleeg ook deze factsheets van Vogelbescherming Nederland: