Pesticidevrij beheer
Het gebruik van pesticiden (bestrijdingsmiddelen/gewasbeschermingsmiddelen) op sportvelden is al sinds 2017 verboden, maar voor de sport is er op weg naar nulgebruik van chemische pesticide vooralsnog een hoogstnoodzakelijke uitzondering op het gebruiksverbod. Voor golfbanen betekent dit dat er onder strenge voorwaarden nog uitzonderingen zijn voor een beperkt aantal plagen, ziekten en onkruiden, mits er door de golfbaan voldaan wordt aan geïntegreerde gewasbescherming (Integrated Pest Management, IPM).
De uitzonderingsregeling en de tabel 'Golfterreinen'
Op dit moment geldt voor de sportveldensector de 'Regeling gewasbeschermingsmiddelen en biociden' (Rgb). Deze regeling stamt van 1 april 2020 en is gewijzigd op 19 april 2024. De gewijzigde regeling vind je in de Staatscourant en voor golfbaanbeheerders is met name de nieuwe tabel ‘Golfterreinen’ van belang. Klik hier om de tabel 'Golfterreinen' te bekijken en te printen.
De nieuwe tabel wijkt op nuances af van de oude tabel, maar de veranderingen per 19 april 2024 dienen door golfbaanbeheerders goed bestudeerd te worden. Zo kunnen golfbanen de ingeslagen koers vervolgen: IPM implementeren en streven naar 0,0 chemisch pesticidegebruik met behoud van de zo essentiële speelkwaliteit.
Wat staat er in de regeling?
Kort samengevat zegt de regeling dat er alleen nog maar in uitzonderingsgevallen pesticiden gebruikt mogen worden en alleen als IPM is toegepast. Maar wat zijn die uitzonderingen?
De regeling zegt dat het in de uitzonderingssituaties op het geldende gebruiksverbod toegestaan is om te bestrijden tegen specifieke schimmelziekten, onkruiden en insecten op bepaalde plekken op golfbanen. Die plekken worden genoemd in de tabel. Als er na toepassing van IPM bestreden mag worden tegen specifieke schimmelziekten, onkruiden en insecten, dan worden deze plekken 'uitgezonderde oppervlakken' genoemd. Groeiregulatoren mogen niet meer gebruikt worden op golfbanen, en sinds 2017 ook niet meer op (half)verhardingen (ook niet rond bankjes en prullenbakken) en in bunkers.
Hoe moet je de tabel lezen?
- Waar in de tabel 'nee' staat, mogen geen pesticiden worden gebruikt, ook niet de producten die door het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) zijn toegelaten.*
- Bij insecten en onkruiden geldt waar '20%' staat aangegeven een totale oppervlaktelimiet van maximaal 20% per jaar specifiek voor de benoemde plagen en onkruiden, maar met inachtneming van de schadedrempel. Het oppervlakte is daarbij het totaal uitgezonderde oppervlakte betreffende kortgras (dus niet het totaal beheerde areaal van het golfterrein) wat hieronder valt.
Dus bijvoorbeeld: als de omvang van het uitgezonderde speloppervlak op een bepaald golfterrein (het totale beheerde terrein is bijvoorbeeld 47 hectare) in totaal 15 hectaren bedraagt (van fringe/collar tot en met mantained-rough), mogen per jaar tegen de genoemde onkruiden op ten hoogste 3 hectaren (20% van 15 hectaren) herbicide worden toegepast. - Voor (delen van) golfterreinen die in het kader van renovatie of grootschalig onderhoud opnieuw zijn ingezaaid, is van toepassing: in jaar 1 geen toepassing van herbicide, in jaar 2 of 3: eenmalig 100% voor zover noodzakelijk.
- Een herbicide tegen akkerdistel, jacobskruiskruid of ridderzuring moet pleksgewijs, gericht op het onkruid, worden toegepast.
* Begin 2024 is het middel Acelepryn voor het bestrijden van engerlingen en emelten op sportvelden en golfbanen toegelaten door het Ctgb. Dat betekent niet dat gebruik van het middel is toegestaan. Lees hierover meer in een bericht van de BSNC.
Achtergrond
De Regeling gewasbeschermingsmiddelen en biociden van 2020 was de uitkomst van overleggen in het kader van de Green Deal Sportvelden. De uitzonderingsregeling betekende het einde van de Green Deal Sportvelden. De uitkomsten zijn ondergebracht in de Routekaart Verduurzaming Sport in het kader van het Nationaal Sportakkoord. De houding en grote inspanningen van pro-actieve en vooroplopende golfbaanbeheerders om de ambitie van de Green Deal te halen, hebben in belangrijke en hoge mate bijgedragen aan de nieuwe afspraken. De uitzonderingsregeling is op 19 april 2024 gewijzigd op basis van de conclusies die uit een evaluatie getrokken worden.
Zoals hierboven al vermeld: het gebruik van pesticiden buiten de land- en tuinbouw is al sinds 2016 verboden, maar er geldt voor sportvelden nog een algehele uitzondering op het gebruiksverbod. In december 2020 is het gebruiksverbod in een uitspraak van het gerechtshof Den Haag ontbindend verklaard, maar op 8 juli 2022 heeft de Hoge Raad dit arrest van het gerechtshof Den Haag vernietigd. Dat betekent dat het gebruiksverbod buiten de land- en tuinbouw sinds 8 juli 2022 weer volledig van kracht is.
De politieke koers is duidelijk: het gebruik van pesticiden op sportvelden moet teruggedrongen worden tot nul. Op weg naar nulgebruik in de sport is het uitgangspunt van de overheid “nee, tenzij”. Oftewel: gebruik is verboden tenzij IPM is toegepast en tenzij het strikt noodzakelijk is en alleen in uitzonderlijke gevallen.
Ter ondersteuning van dit doel heeft de overheid in 2019 geld vrijgemaakt voor innovatiesubsidies. Die subsidies hebben betrekking op twee thema’s:
a. Hoogwaardig recyclebare kunststof sportvelden;
b. Preventie van onkruiden en andere problemen op sportvelden.
Doel is de ontwikkeling van nieuwe 'niet-chemische' maatregelen en laag-risico pesticiden en biociden. De subsidies zijn inmiddels toegekend en de Research & Development afdelingen van verschillende bedrijven zijn er inmiddels mee bezig.
Hoe kan het dat nieuwe middelen worden toegelaten, ondanks het gebruiksverbod?
Deze vraag wordt vaak gesteld: hoe kan het dat nieuwe middelen worden toegelaten, ondanks het gebruiksverbod? Op de website onkruidvergaat.nl staat een duidelijk antwoord. Bij de toelating van een gewasbeschermingsmiddel voor verkoop en gebruik in Nederland beoordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) of het - bij juist gebruik - veilig is voor mens, dier en milieu. Aanvullend kan de overheid in wet- en regelgeving beperkingen aan het gebruik stellen, zoals het verbod op het professioneel gebruik buiten de land- en tuinbouw. Het middel kan dus toegelaten zijn voor de particulier, agrariër of voor uitzonderingssituaties op het verbod in de openbare ruimte.
Voor golfbaanbeheerders gelden de bepalingen in de tabel hierboven.
IPM via OnCourse
De Nederlandse Greenkeepers Associatie (NGA), de Nederlandse Vereniging van Golfaccommodaties (NVG) en de Koninklijke Nederlandse Golf Federatie (NGF), die gezamenlijk de Golfalliantie vormen, hebben de handen ineen geslagen om de sector te ondersteunen bij de noodzakelijke transitie naar pesticidevrij beheer. Een belangrijk onderdeel van de ondersteuning bestaat uit de integratie van IPM in de portal OnCourse Nederland.
Het kan namelijk niet genoeg benadrukt worden dat IPM voorwaardelijk is voor de uitzonderingsgevallen, want voor golfbanen die pesticiden gebruiken is IPM de wettelijk verplichte methodiek om het gebruik uit te faseren.
IPM komt voort uit de Europese Richtlijn duurzaam gebruik van pesticiden uit 2009. De focus ligt op preventieve maatregelen, de groei van gezonde gewassen en het beperken van het gebruik van pesticiden tot verantwoorde niveaus. Hiermee wordt een verdere verduurzaming van pesticidegebruik bewerkstelligd. In de Nederlandse wetgeving heeft IPM in de gewasbeschermingsmonitor een concrete vorm gekregen. Volgens het Besluit gewasbeschermingsmiddelen en biociden moet elke professionele gebruiker van gewasbeschermingsmiddelen zo’n monitor opstellen.
Om golfbanen en -clubs hierbij te begeleiden is IPM voor de golfsector sinds augustus 2020 geïntegreerd in OnCourse Nederland. Deze portal is gratis voor Nederlandse clubs en banen. Golfbaanbeheerders worden in OnCourse op een gebruikersvriendelijke manier geleid door alle wettelijk verplichte stappen. Alle uitgangspunten en wettelijke vereisten van IPM specifiek voor de golfsector zijn opgenomen in OnCourse.
Via de portal OnCourse Nederland wordt het dus gemakkelijker om de met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat afgestemde IPM toe te passen, omdat golfbaanbeheerders in OnCourse op een gebruikersvriendelijke manier door alle stappen worden geleid om invulling te geven aan deze wettelijke verplichting.
In OnCourse geven golfbaanbeheerders dus aan op welke wijze invulling wordt gegeven aan de beginselen van goede gewasbeschermingspraktijken en hoe preventie wordt toegepast. Voldoen aan aan IPM vergt in eerste instantie soms wat extra werk. Bij golfbanen die al in hoge mate planmatig werken, betreft het enkel ‘de puntjes op de i zetten’ en enkele overzichtelijke tabellen invullen.
- Golfbanen die al een account in de portal OnCourse Nederland hebben, kunnen inloggen op getoncourse.golf met hun gebruikersnaam en wachtwoord. Ga vervolgens naar Werkwijze, Jaarlijkse acties en dan Integrated Pest Management.
- Golfbanen die nog geen account hebben in OnCourse kunnen zich met een paar kliks gratis aanmelden en een account aanmaken:
- Ga naar getoncourse.golf en klik op REGISTER > Register Today.
- Vul naam en e-mailadres in.
- Kies Nederlands (Dutch) als taal.
- LET OP: kies vervolgens OPTION 1 (1 - Located in Sweden, Portugal, Flanders or Netherlands).
- Hierna kan gestart worden met OnCourse Nederland.
Vragen over IPM via OnCourse? Stuur een mail aan geo@ngf.nl.
Publicaties
Er zijn twee publicaties die clubs en banen begeleiden bij de transitie naar pesticidevrij beheer.
Workshops en online trainingen
De NGF en de Golfalliantie (NGA-NVG-NGF) organiseren geregeld cursussen, workshops en online trainingen. Raadpleeg hiervoor de NGF-kalender.
Van IPM naar ITM
Van IPM naar ITM: zo kan de routekaart voor golf samengevat worden.
IPM = Integrated Pest Management (geïntegreerde gewasbescherming). Verantwoord en zo weinig mogelijk pesticidengebruik. IPM is een planmatige aanpak om schade door ziekten, plagen en onkruiden onder een bepaald niveau te houden door middel van een integrale aanpak met zo gering mogelijke schade voor mens, dier, natuur en milieu. Integrated Pest Management begint bij het gebruiken van zogenaamde resistente grassen. Het doel is drastische vermindering van en verantwoord pesticidegebruik. Maar selectief en zeer terughoudend gebruik van chemische pesticiden past, als allerlaatste redmiddel, binnen de principes van IPM.
ITM = Integrated Turf Management (geïntegreerd grasbeheer). Grasbeheer zonder pesticiden, voorkomen in plaats van bestrijden. ITM is beheer waarin alle aspecten (gebruik, groeiplaats, beheer en onderhoud van de grasmat) optimaal op elkaar worden afgestemd. Geïntegreerd grasbeheer zorgt voor weerbarstiger gras waardoor de ziekte- en plaagdruk onder drempelwaarden blijft.
Factsheet IPM
Middels factsheets over verschillende onderwerpen wil de Golfalliantie bijdragen aan een breder en beter begrip van deze onderwerpen. Bekijk hieronder de factsheet over IPM.