Golf en natuur versterken elkaar

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in editie 3 van het e-magazine van de Nationale Sport Vakbeurs, een jaarlijks evenement waarbij sportambtenaren en clubbestuurders samenkomen met dienstverleners en leveranciers uit de sportwereld. Voor deze editie zette de NGF op een rij waarom de golfsport duurzaamheid omhelst en vooroploopt in duurzaam accommodatiebeheer.

Bij veel mensen leeft nog steeds het beeld dat golf een milieuonvriendelijke sport is die veel water en pesticiden gebruikt. Het tegendeel is waar. In menig land, en zeker in Nederland, is golf van alle sporten pionier in duurzaamheid. Hoe pakt de golfsport duurzaamheid op?

Golf wordt het hele jaar gespeeld, maar het seizoen begint gevoelsmatig in april, als ’s werelds beste spelers zich verzamelen op Augusta National Golf Club om de Masters te spelen. Deze baan in de Amerikaanse staat Georgia is tot op de millimeter gemanicuurd. Elke grasspriet is donkergroen, elk deel van de baan is opgedirkt. Afgezien van de pijnbomen en bloeiende azalea’s is er van natuur weinig te bekennen.

In de golfsport wordt in dit verband van het ‘Augusta National syndroom’ gesproken, omdat de wereld elke lente een verkeerd beeld van golf krijgt voorgeschoteld: sappig donkergroen gras, een gekunsteld landschap. Augusta geeft een vals beeld, dit is niet hoe een normale golfbaan eruit ziet. De vermogende golfclub doet er alles aan om de baan tijdens de Masters te laten ‘pieken’ en een perfect televisieplaatje te presenteren – ‘perfect’ in de ogen van de conservatieve leden.

De koers is veranderd in ‘terug naar de natuur’, golf zoals het bedoeld is

Augusta was in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw het (niet te evenaren) voorbeeld voor veel golfclubs. Golfbaanbeheerders zijn langzaam maar zeker gaan inzien dat ze op de verkeerde weg zaten. De koers is veranderd in ‘terug naar de natuur’, golf zoals het bedoeld is.

Met het seizoen meekleuren

Voor de Tweede Wereldoorlog, toen er nog geen chemische bestrijdingsmiddelen bestonden en toen er ook nog geen automatische beregeningsinstallaties waren, werkten greenkeepers (het onderhoudspersoneel) ‘met de natuur mee’. Ze gebruikten sterke, inheemse grassoorten die ziekteresistent zijn. Mest? Het doel was juist dat het gras zo weinig mogelijk groeide want groei betekent alleen maar extra maaiwerk. In droge periodes was het gras geelbruin, in natte perioden groen. De golfbanen kleurden mee met de seizoenen. Dit was duurzaam golfbaanbeheer voordat het deze naam kreeg en de greenkeepers leverden met deze aanpak wat golfers zo aanspreekt: een fraaie combinatie van natuur en spelonderdelen met een hoge speelkwaliteit.

De duurzame aanpak van weleer (‘less is more’, niet tegen de natuur inwerken maar ermee samenwerken) is ook de huidige koers van de golfsport, zeker in Nederland. Niet Augusta National is het voorbeeld maar de banen waar elke zomer het Brits Open wordt gespeeld. Die zijn groen als het veel geregend heeft, maar in een droge zomer zijn ze geel. Hier groeit gras dat er thuishoort en hier voelt de lokale flora en fauna zich thuis, van zeldzame orchideeën tot bijzondere vogelsoorten. Hier is sprake van een hoge biodiversiteit, een natuurlijke balans en een gezonde omgeving.

Intrinsiek gemotiveerd

Golf wordt vanouds gespeeld in de natuur. De holes werden ingebed in duinen, heide en bos. Waar het nieuwe banen in de polder of op akkers betreft, wordt bij de aanleg ‘nieuwe natuur’ ontwikkeld. Op een gemiddelde golfbaan is zo’n 40 procent ‘manicuur’ en 60 procent natuur.

De golfsport is altijd al intrinsiek gemotiveerd geweest om de natuur op de banen te ontwikkelen en versterken, want een rijke flora en fauna trekken golfers aan. Hoe mooier de natuur, hoe hoger je baan gewaardeerd wordt. Maar wat ook een rol speelt is dat bijna alle golfaccommodaties particulier beheerd worden, door clubs of baanexploitanten. Zij doen het onderhoud, niet de gemeente. In golf gaat het ook nog eens om terreinen die flink veel ruimte in beslag nemen terwijl ruimte steeds schaarser wordt. Daarom is er in de golfwereld, zeker in Nederland, een groot verantwoordelijkheidsbesef om de natuur op golfbanen niet alleen te beschermen maar ook te versterken.

Om duurzaamheid in golf te waarborgen is in 1994 overgestapt op een planmatige aanpak

Op basis van dit verantwoordelijkheidsgevoel is natuur- en milieuvriendelijk beheer een steeds belangrijker speerpunt in het beleid van de Koninklijke Nederlandse Golf Federatie geworden. Om duurzaamheid in golf te waarborgen is in 1994 overgestapt op een planmatige aanpak. Golfclubs en baanexploitanten worden sindsdien gestimuleerd om een traject te doorlopen dat uitmondt in een onafhankelijk internationaal duurzaamheidskeurmerk: het GEO-certificaat. Van de ongeveer 250 golflocaties in Nederland zijn er anno 2021 ruim 100 in het bezit van dit GEO-certificaat en ongeveer 30 banen zijn onderweg, zij zullen de komende jaren aansluiten. Dat is in aantal en percentueel meer dan elk ander land in de wereld.

De Nederlandse golfbaanbeheerders verdienen hiervoor lof omdat het duurzaamheidskeurmerk veel eist van een golfaccommodatie. ‘GEO’ betekent datagestuurd beheer. Data verzamelen en bijhouden kost een beetje tijd maar levert veel op, omdat het leidt tot inzicht wat beter kan. De golfbanen moeten daarnaast soms investeringen doen om te voldoen aan de GEO-eisen. Die betalen zich terug maar de kosten gaan voor de baten uit. De GEO-banen moeten bovendien blijvend bewijzen dat ze duurzaam denken en handelen. Want al drie jaar na het behalen van het onafhankelijke GEO-certificaat volgt er een hercertificering. Daarna is er elke vijf jaar een ‘herkeuring’.

Biologielessen op de golfbaan

De eisen die GEO-certificering aan een golfbaan stelt, gaan veel verder dan de wettelijke verplichtingen waaraan elke sportaccommodatie moet voldoen. We hebben het dan niet alleen over de afbouw van mestgebruik of energiebesparingen via ledverlichting en zonnepanelen. GEO behelst ook het verbeteren van afvalstromen of waterbuffering (regenwater opvangen in vijvers en bassins). GEO verwacht ook stappen op maatschappelijk gebied, bijvoorbeeld het organiseren van biologielessen voor schoolklassen op de golfbaan, het organiseren van golflessen voor kinderen en ouderen in de regio (promotie van beweging). Duurzaam golfbaanbeheer volgens GEO-criteria behelst ook kiezen voor voedselproducten en leveranciers uit de regio en aandacht voor inclusiviteit. Elke club bepaalt zelf hoe ambitieus de doelstellingen zijn, maar met het doorlopen van een zelfevaluatie op weg naar het duurzaamheidscertificaat word je wel gedwongen om goed over allerlei duurzaamheidsaspecten na te denken.

GEO-golfbanen leveren dankzij het strenge duurzaamheidstraject hard bewijs dat ze op alle mogelijke gebieden verantwoord handelen en rekening houden met de natuur, het milieu en de samenleving. Het betekent niet dat niet-GEO-banen het slecht doen, maar de NGF vindt dat je duurzaamheid moet borgen. GEO-golfbanen bewijzen aan de hand van data dat ze duurzaam opereren. Een bijkomend voordeel van het duurzaamheidskeurmerk voor golflocaties is dat er nationale gegevens zijn. Nationale data tonen aan wat er sectorbreed gebeurt, met nationale data kun je een eerlijk beeld van de sport geven.

De waarde van golf

Golf heeft dus een positief verhaal te vertellen en beschikt over data die het onderbouwen. De duurzaamheidstransitie zelf heeft nog steeds de hoogste prioriteit. Het blijft belangrijk om de clubs en banen maar ook de golfers te overtuigen van de noodzaak en voordelen van duurzaam beheer. Dat gebeurt op verschillende manieren. Zo organiseert de NGF bijvoorbeeld in oktober 2021 een ‘week van de duurzaamheid’. Dan worden ook de grote zakelijke kansen en voordelen van duurzaam denken en opereren benoemd. Duurzaam beheer levert een betere golfbaan op tegen lagere kosten. Duurzaam beheer zorgt ervoor dat je pro-actief handelt en voorbereid bent op de toekomst. Er staan ons immers nog meer uitdagingen te wachten, bijvoorbeeld beperkingen op het gebruik van grond- en oppervlaktewater voor beregening. Duurzaam beheer leidt tot structurele speelkwaliteit en levert ook goodwill op, wat weer leidt tot vruchtbare samenwerkingen met lokale overheden en andere stakeholders.

Nu er grote stappen zijn gezet en er veel data verzameld zijn, gaat er steeds meer aandacht uit naar communicatie met de ‘buitenwereld’. De wereld buiten onze sport bewijs tonen dat golf geen negatieve maar een positieve impact op natuur en milieu heeft en dat dit ook nog eens privaat gefinancierd wordt. Het ware verhaal vertellen zodat ook de grootste sceptici inzien dat het negatieve imago van golf niet klopt. In dit verband hebben de NGF en partnerorganisaties in 2018 opdracht gegeven voor een onderzoek naar ‘de waarde van golf’. Dit onderzoek, uitgevoerd door Ecorys, is opgesplitst in drie delen: de sociale, economische en ecologische waarde van golf.

Golf levert een grote bijdrage aan de oplossing voor een wereldwijd probleem: de afnemende biodiversiteit

Omdat de golfsport al jarenlang goed data bijhoudt, onder meer via GEO-certificering, is het mogelijk objectieve uitspraken te doen. In het ecologische onderzoek is onder meer gekeken naar de aanwezigheid van bedreigde dier- en plantensoorten op golfbanen, het waterverbruik en het gebruik van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Het onderzoek laat zien hoe de ecologische cijfers van de golfsport, mede dankzij het GEO-programma, elk jaar beter worden. Het gebruik van water, mest en pesticiden op de golfterreinen neemt af, het aantal beschermde soorten op golfterreinen neemt toe en golf levert een grote bijdrage aan de oplossing voor een wereldwijd probleem: de afnemende biodiversiteit. Omdat golfbanen voor een groot deel uit natuur bestaan, zijn er veel mogelijkheden voor natuurontwikkeling en bevordering van de ecologie. Deze kansen worden ook volop benut.

Het rapport toont ook aan dat het gebruik van pesticiden op golfbanen miniem is in vergelijking met de landbouwsector, maar daar gaat het eigenlijk niet om. Waar het om draait, is dat het gebruik afgebouwd wordt, dat de sport zich voorbereidt op onderhoud zonder chemie. Het vereist een andere focus: preventie in plaats van bestrijden, met de natuur werken in plaats van ertegenin. Dat loont, want meer biodiversiteit betekent meer balans. Er zijn dan meer natuurlijke vijanden van plagen en ziektes waar de sport mee te maken heeft. De transitie van bestrijding naar preventie is zeker niet gemakkelijk en met name bepaalde ongewenste onkruiden zijn een probleem. Maar waar een wil is, is een weg.

Een gezonde sport

Begin 2020, op het congres Sportief Verbinden waarbij de sportsector met het ondertekenen van de Routekaart Verduurzaming Sport een belangrijke stap heeft gezet in haar bijdrage aan het klimaatakkoord, was er veel lof voor de aanpak van golf. De sport werd hier als koploper in duurzaam accommodatiebeheer gepresenteerd. Daar zijn we trots op en dat dragen we graag uit, mede omdat het zal helpen bij het gezond houden van onze sport. Voor een gezonde leeftijdsopbouw op de lange termijn is het belangrijk om meer jongeren voor golf te winnen en juist bij jonge mensen die nog een heel leven voor de boeg hebben, staat duurzaamheid scherp op het vizier. Met de instroom van jonge golfers verzekeren we de toekomst van de sport én de bijdrage van golf aan de samenleving: met name de sociale en ecologische waarde van golf.

Dankzij duurzaam beheer is golf een sport in een natuurlijke en gezonde omgeving

Wat de aanwas van jongere golfers betreft, zit het tij mee. Golf heeft sinds mei 2020 enorm aan populariteit gewonnen, vooral onder millennials (18-35 jaar). Dat heeft te maken met de coronabeperkingen: er was weinig mogelijk maar je mocht wel ‘de veiligste 1,5-metersport die er is’ beoefenen. Maar de groei van de golfsport is ook te danken aan het vele werk dat de NGF en haar partnerorganisaties en leden (de clubs en banen) verrichten om de waarde van de golfsport onder de aandacht te brengen.

Natuur en sociale interactie

Door de vele inspanningen en de coronapandemie zijn er in de afgelopen anderhalf jaar veel nieuwe golfers bijgekomen en we weten zeker dat we veel van hen blijvend voor golf kunnen winnen. De pandemie heeft blootgelegd hoe belangrijk natuur en sociale interactie voor ons welzijn zijn en de nieuwe golfers hebben ontdekt dat dit precies is wat golf biedt. Golf is een sport waarbij er ook tijdens het spel sociale interactie is. Het is een sport die je ook heel goed met familie kunt spelen. En dankzij duurzaam beheer is golf ook een sport in een natuurlijke en gezonde omgeving. Soms zo groen als Augusta National, soms wat dor en geelbruin, soms met lente- en herfsttinten. De natuur bepaalt onze kleur.