BOSA en DUMAVA
BOSA is de afkorting voor de subsidieregeling Stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties. DUMAVA is de afkorting van de subsidieregeling Duurzaam Maatschappelijk Vastgoed.
De afgelopen jaren
BOSA
De BOSA-subsidieregeling is gericht op amateursportorganisaties en gepubliceerd in de Staatscourant. Amateursportorganisaties kunnen subsidie aanvragen voor bouw- en onderhoudskosten van sportaccommodaties, de aanschaf van sportmaterialen en investeringen in duurzaamheid. In 2023 was het subsidieplafond door veel aanvragen ruim voor het einde van het jaar bereikt en in 2024 brak dat moment al eerder aan: op 1 augustus 2024.
DUMAVA
Tot en met 2024 waren sportverenigingen uitgesloten van de DUMAVA.
2025 en verder
BOSA
In 2025 kan geen BOSA-subsidie meer aangevraagd worden. De aanvraagronde voor de BOSA in 2025 begon op 6 januari 2025. Het budget van 74 miljoen euro voor 2025 was een kleine week later al overvraagd en op 15 april was al meer dan 114,7 euro miljoen subsidie aangevraagd. Aan het begin van het jaar was aangekondigd dat het aanvraagportaal van de BOSA gesloten zou worden zodra 114,7 miljoen euro subsidie was aangevraagd.
BOSA-subsidie aanvragen kan weer vanaf 5 januari 2026 vanaf 09.00 uur.
In de komende jaren zal het beschikbare BOSA-budget steeds lager worden. Houd de ontwikkelingen in de gaten door geregeld te kijken op de website dus-i.nl, of meld je aan voor de BOSA-alert.
DUMAVA
Tot en met 2024 waren sportverenigingen voor de financiering van duurzaamheidsmaatregelen uitgesloten van de DUMAVA, maar vanaf 2025 kunnen ook sportverenigingen gebruikmaken van deze subsidieregeling. Staatssecretaris Vincent Karremans heeft dit als volgt toegelicht. “Het is goed om te zien dat sportverenigingen de BOSA-subsidieregeling goed en snel hebben kunnen vinden. De vraag overstijgt daardoor nu al wel het budget van de BOSA. Daarom heeft het kabinet er voor gezorgd dat amateursportorganisaties in 2025 voor verduurzamingsmaatregelen ook gebruik kunnen maken van een grotere subsidieregeling, namelijk de DUMAVA.”
De DUMAVA-regeling bestaat al enkele jaren en stimuleert het verduurzamen van gebouwen. Hieronder staan belangrijke aandachtspunten.
- De DUMAVA wordt gefinancierd uit het Klimaatfonds en stimuleert losse verduurzamingsmaatregelen of een integraal duurzaamheidsproject.
- Alleen in 2025 is het mogelijk voor amateursportverenigingen om zowel via de BOSA-als via de DUMAVA-regeling subsidie aan te vragen. Dit is ter compensatie van de korting op de BOSA-subsidie in 2025. Maar het 'stapelen' van BOSA en DUMAVA is niet toegestaan. Wat voor 2025 is toegezegd, is dat een vereniging van beide regelingen gebruik kan maken, maar dan moet het DUMAVA zijn voor de duurzaamheidsuitgaven en BOSA voor overige uitgaven. Dus niet zowel BOSA als DUMAVA voor duurzaamheidsmaatregelen. Als een vereniging begin 2025 BOSA heeft aangevraagd voor investeringen in duurzaamheid die nog moeten plaatsvinden (later in 2025), dan mag daarvoor dus niet ook nog DUMAVA worden aangevraagd (zodra het DUMAVA-loket opent).
- De DUMAVA-regeling is complexer dan de BOSA-regeling en vraagt om meer voorbereiding. Een goede voorbereiding is dan ook cruciaal voor een succesvolle aanvraag. Een belangrijk verschil met de BOSA is dat een DUMAVA-aanvraag alleen mogelijk is als nog niet is begonnen met de uitvoering van verduurzamingsmaatregelen.
- De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft op 20 februari 2025 in een webinar uitleg gegeven over DUMAVA. Bekijk het webinar hier.
- NOC*NSF heeft een poster ontwikkeld waarop de belangrijkste kenmerken van DUMAVA staan. Sportverenigingen kunnen deze poster gebruiken ter oriëntatie. De poster verwijst ook naar actuele informatie en de plek waar een aanvraag kan worden ingediend.
- DUMAVA krijgt elk jaar een nieuw budget. In 2025 is er 345 miljoen euro beschikbaar.
- De aanvraagperiode voor DUMAVA 2025 loopt van maandag 2 juni tot en met vrijdag 31 oktober, of eerder als het subsidiebudget op is. Aanvragen kunnen vanaf 19 mei 2025 worden klaargezet in het aanvraagportaal. In de periode tot 2 juni 2025 kunnen eventueel ontbrekende gegevens worden aangevuld.
- Aanvragen voor DUMAVA worden behandeld op volgorde van binnenkomst.
- De RVO biedt advies aan voor verenigingen die twijfelen of ze aan de voorwaarden voldoen. Een adviesgesprek kan aangevraagd worden via de DUMAVA-website.
- Voor een aanvraag voor losse maatregelen is een passend verduurzamingsadvies nodig. Naar verwachting komt in mei 2025 via sportnlgroen.nl een tool beschikbaar waarmee verenigingen zelf zo’n advies kunnen opstellen. Dit advies voldoet aan de eisen van de DUMAVA-regeling. Zodra de tool beschikbaar is, volgt hierover informatie.
- Voor subsidie op een integraal verduurzamingsproject is een maatwerkadvies vereist. Dit moet een verbetering van de energieprestatie van minimaal drie stappen aantonen. In alle gevallen geldt dat de subsidieaanvraag moet zijn ingediend vóór de start van de werkzaamheden.
Algemene informatie over DUMAVA is te vinden op rvo.nl.
Verschillen tussen BOSA en DUMAVA
De BOSA subsidieert meer dan de DUMAVA. Een ander verschil is dat de DUMAVA alleen maar vooraf kan worden aangevraagd. Meer informatie over de verschillen tussen de BOSA- en DUMAVA-regelingen is hier te vinden.
Veelgestelde vragen over de BOSA
Klik op de vraag achter het teken ► om de antwoorden te lezen.
Als ik als golfclub een BOSA-aanvraag indien, moet ik een bondsnummer en digitaal bewijs van inschrijving bij de bond doorgeven. Hie doe ik dat?
Bij een BOSA-aanvraag in het verleden moest je een verenigingscode doorgeven. De code van je club is te vinden op deze lijst met daarop de namen en bondsnummers (verenigingscodes/relatiecodes) van alle NGF-Leden. Uitvoeringsinstantie DUS-I beschikt ook over deze lijst.
In 2025 vraagt DUS-I om een bondsnummer en een digitaal bewijs van inschrijving bij deze bond. Neem hiervoor contact op met de NGF: golf@ngf.nl
Als een exploitatiestichting een aanvraag wil doen, dan dient de stichting op het aanvraagformulier de relatiecode van de betreffende NGF-vereniging te vermelden.
Wat is het doel van de BOSA?
Ondersteuning van amateursportorganisaties bij onderhouds- en bouwkosten van sportaccommodaties en aanschaf van sportmaterialen. De BOSA is mede in het leven geroepen om clubs te compenseren voor het financiële nadeel dat zij ondervinden sinds de uitbreiding van de btw-vrijstelling in 2019.
Voor wie is de BOSA?
1 Voor sportclubs aangesloten bij een bond die lid is van NOC*NSF of deelnemend aan het POS. 2 Voor organisaties die een sportaccommodatie aanbieden waarvan minimaal één gebruiker is aangesloten bij NOC*NSF of POS; bovendien moet de accommodatie de enkelbestemming sport hebben in het omgevingsplan.
Clubs en verenigingen die zijn aangesloten bij de NGF kunnen een aanvraag indienen bij uitvoeringsinstantie DUS-I van het ministerie van VWS. Belangrijke voorwaarden zijn dat je club niet btw-plichtig is en dat het investeringen betreft in een golfaccommodatie. Voor de exacte voorwaarden verwijzen we naar de website dus-i.nl en de Staatscourant.
Wat en hoeveel wordt door BOSA gesubsidieerd?
20% subsidie op onderhoud van de accommodatie, bij bouw en bij aanschaf van sportmaterialen. 30% subsidie voor duurzaamheidsmatregelen gericht op energiebesparing, toegankelijkheid, circulariteit en klimaatadaptatie (maatregelen uit de gepubliceerde lijst op de site van DUS-I). De hoogte van de subsidie kan variëren van 2.500 euro tot 125.000 euro. De minimale projectkosten zijn 8.333 euro bij de 30%-subsidie en 12.500 euro bij de 20%-subsidie. Per kalenderjaar is er maximaal 2,5 miljoen euro per aanvrager beschikbaar.
Komen investeringen in de drivingrange ook in aanmerking voor de BOSA?
Onder bepaalde voorwaarden komen investeringen in drivingranges in aanmerking voor de BOSA Een aanvraag van De Woeste Kop voor het verlenen van subsidie voor de aanschaf en installatie van een golftrackingsysteem (Inrange) werd in eerste instantie afgewezen door de Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I). Het systeem was volgens DUS-I geen 'sportmateriaal'. De zaak kwam voor de Rechtbank Zeeland-West-Brabant en die stelde in 2025 dat het trackingsysteem wel aangemerkt kan worden als sportmateriaal: "Het golftrackingsysteem is een materiaal dat nodig is om de sport off-course-golfen fysiek mogelijk te maken."
Wat zijn voorbeelden van energiebesparende maatregelen?
De Groene Club geeft deze voorbeelden. Warmtepompen voor duurzame verwarming of verkoeling van ruimten en warm tapwater. Zonnepanelen voor eigen energie-opwekking. Energiezuinige verlichting. Isolatiemaatregelen zoals dak, muur-, en glasisolatie om verwarmingskosten te verlagen. Slimme thermostaten en energiebeheersystemen voor efficiënter energiegebruik.
Wat kan vooraf worden aangevraagd, wat kan achteraf worden aangevraagd?
Subsidie tot 125.000 euro kan achteraf worden aangevraagd voor projecten horend bij artikel 10 en 11 uit de regeling. Vooraf subsidie aanvragen is mogelijk voor projecten uit artikel 12 en 13 van de regeling. Aanvragen kan alleen als de regeling open staat. Wanneer het project nog moet beginnen, ontvang je een voorschot van 80% (bij goedkeuring). Als het project is afgerond, wordt de volledige subsidie uitgekeerd (bij goedkeuring).
Als je een BOSA-aanvraag indient, is het dan alles of niets?
Ja, dat klopt. Als het budget op is, dan wordt de aanvraag in zijn volledigheid afgewezen.
Is het bij BOSA "wie het eerst komt, wie het eerst maalt"?
Ja, dat klopt.
Kun je bruto personeelskosten vooraf meenemen in een subsidie-aanvraag?
Je kunt je bruto personeelskosten niet vooraf meenemen in je subsidie-aanvraag, want bij aanvragen vooraf (mogelijk voor subsidies vanaf 25.000 euro) moet je over een offerte beschikken. Wel kun je bij externe leveranciers vragen of ze een offerte uitbrengen voor 2025. Doe dit bijvoorbeeld in de maand december met een offertetermijn van minimaal één maand. Dan zit je in januari 2025 goed als je de aanvraag indient.
Kan de BOSA over de kosten van augustus 2024 t/m december 2024 in 2025 geclaimd worden?
Bij subsidie-aanvragen die achteraf worden gedaan, dus op basis van facturen, mag tot 12 maanden terug subsidie worden aangevraagd. Dus vanaf 6 januari 2025 kan nog subsidie worden aangevraagd voor facturen vanaf 1 januari 2024. Dit kan voor subsidieaanvragen tot € 125.000. Dus de maanden augustus tot en met december 2024 kunnen op die manier nog worden meegenomen. Als het om grotere uitgaven gaat en de subsidie de € 125.000 overstijgt is er geen terugwerkende kracht mogelijk, dergelijke aanvragen moeten vooraf worden gedaan (op basis van offertes). Eventueel kan het ‘opknippen’ van aanvragen dan uitkomst bieden, om onder de € 125.000 te blijven.
Als je een aanvraag hebt ingediend voor 2024 die niet is toegekend, kun je die dan opnieuw indienen voor 2025?
Ja. Als je in 2024 een aanvraag hebt ingediend en deze is afgewezen omdat het subsidieplafond is bereikt, dan kun je vanaf 6 januari 2025 voor dezelfde subsidiabele kosten een nieuwe aanvraag indienen. Mits de kosten die in de aanvraag zijn opgenomen niet ouder zijn dan 12 maanden (bij aanvragen achteraf, d.w.z. op basis van facturen). Als de aanvraag die in 2024 is ingediend op 6 januari 2025 nog niet is afgewikkeld (onwaarschijnlijk), dan is het verstandig die aanvraag eerst formeel in te trekken en dan een nieuwe aanvraag te doen, omdat de kans anders bestaat dat DUS-I (Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen) de nieuwe aanvraag niet in behandeling neemt (dubbele aanvraag). Bij twijfel: vooraf contact opnemen met DUS-I. Bijvoorbeeld wanneer in de oude aanvraag kosten zijn opgenomen die niet meer kunnen worden meegenomen in een nieuwe aanvraag (vanwege het 12-maanden criterium).
Klopt het dat je bij toekenning van een BOSA-aanvraag vooraf 80% als voorschot krijgt?
Bij aanvragen vooraf (mogelijk voor subsidies vanaf € 25.000) wordt bij de subsidieverlening 80% als voorschot uitbetaald en bij de definitieve subsidievaststelling (na afronding van de subsidiabele werkzaamheden en verantwoording van de uitgaven) wordt het restant van 20% uitbetaald. Die resterende 20% wordt bij subsidieverlening al gereserveerd in het BOSA budget en als op dat moment nog voldoende geld in de subsidiepot zit, loop je dus geen risico mocht de subsidiepot later leeg zijn (voordat de totale subsidie is vastgesteld).
In de BOSA-regeling wordt gesproken over enkelbestemming 'sport'. Wat betekent dat?
In de regeling wordt inderdaad gesproken over 'enkelbestemming "sport"'. Maar niet alleen accommodaties met de enkelbestemming ‘sport' komen in aanmerking voor een BOSA-subsidie. In de regeling van 2024 zoals die was gepubliceerd in de Staatscourant stond deze tekst:
“ Een sportaccommodatie is een accommodatie, bestemd en in gebruik voor amateursport, als:
a. de locatie van de accommodatie in het omgevingsplan de enkelbestemming ‘sport’ heeft; of
b. ingeval die locatie niet de enkelbestemming ‘sport’ heeft, de accommodatie minimaal 50% in vierkante meters en minimaal 50% van de tijd bestemd is en gebruikt wordt voor amateursport wat wordt aangetoond conform een door de minister vastgesteld formulier.”
Zie ook deze hulppagina van DUS-I. Lees ook de informatie verderop onder de kop 'Sportvrijstelling of commerciële exploitatie'.
De BOSA geldt nu niet meer voor rechtspersonen zoals BV’s. Moeten we bij het BV-model blijven?
Dit is heel erg afhankelijk van de individuele situatie. Bij het al dan niet wijzigen van de structuur speelt fiscaliteit en BOSA een belangrijke rol, maar er zijn meer aspecten die in de afweging moeten worden meegenomen. Bijvoorbeeld de (gewenste) governancestructuur. Zowel de btw als de BOSA zijn onzekere factoren. Het is de vraag in hoeverre je op de BOSA kunt rekenen nu de subsidiepot niet toereikend is in 2024 en vermoedelijk ook in de komende jaren niet toereikend zal zijn. Dat is relevant voor de niet-commerciële clubs die onder de sportvrijstelling vallen. Een doorrekening van meerdere scenario’s is verstandig om een gefundeerde keuze te kunnen maken.
Lees ook de informatie verderop onder de kop 'Sportvrijstelling of commerciële exploitatie'.
Algemene informatie over het indienen van een BOSA-aanvraag
Voor een aanvraag in 2025 maak je in tegenstelling tot voorgaande jaren geen gebruik meer van een kostenoverzicht. Per factuur of offerte omschrijf je in het online formulier de kosten en stuur je de factuur en het betaalbewijs mee of de offerte. Heb je bijvoorbeeld vijf facturen? Dan voeg je vijf activiteiten toe. Je kunt dus niet meerdere facturen aan één activiteit koppelen. (Hier vind je een voorbeeld van het nieuwe aanvraagformulier. In deze voorbeeldversie is het niet mogelijk om een aanvraag klaar te zetten of om alvast stukken te uploaden.)
Wees voorzichtig met begroten. Misschien maakt je club een grote kans om een BOSA-subdidie te krijgen, maar je hebt pas zekerheid als de aanvraag is goedgekeurd.
Op de website duurzamesportsector.nl staan praktijkvoorbeelden van sportclubs die (met BOSA-subsidie) hun accommodatie verbouwd, verduurzaamd en/of toegankelijk gemaakt hebben.
De BOSA: sportvrijstelling of commerciële exploitatie?
De BOSA-regeling is de belangrijkste subsidieregeling in de georganiseerde sport. In 2018 is de regeling ontwikkeld als compensatie voor het wegvallen van de mogelijkheid om btw en energiebelasting te verrekenen. Met een omvang van bijna 80 miljoen euro op jaarbasis, is de regeling uitgegroeid tot de motor onder nieuwbouw, onderhoud, renovatie en verduurzaming van sportaccommodaties en daarmee een onmisbare voorwaarde voor verenigingen om toekomstgericht te investeren met steun van de overheid.
De oorspronkelijke BOSA-subsidieregeling die in 2019 werd geïntroduceerd, kende een looptijd van vijf jaar en liep dus tot en met 2023.
De BOSA-regeling die op 1 januari 2024 is geïntroduceerd heeft wederom een looptijd van vijf jaar (dus loopt tot en met 2028). Deze BOSA-regeling is in grote lijnen gelijk aan de vorige BOSA-regeling, maar er is een belangrijk verschil: de nieuwe BOSA-regeling staat enkel open voor verenigingen en stichtingen. De oude BOSA-regeling stond open voor alle niet-commerciële sportaanbieders, dus ook andere rechtspersonen zoals BV’s. Deze andere rechtspersonen kunnen vanaf 2024 geen BOSA meer aanvragen.
Er zijn nog steeds golfclubs met een structuur bestaande uit een vereniging en daarnaast een BV en/of stichting. Veelal zijn die structuren in een verder verleden (vóór 2019) opgezet om fiscale (btw-)redenen. Bij commerciële exploitatie geldt de btw-sportvrijstelling niet. Van een commerciële exploitatie is bijvoorbeeld sprake als de BV overschotten behaalt en die als dividend uitkeert aan de aandeelhouder(s). Voor de terbeschikkingstelling van de sportaccommodatie en daarmee samenhangende diensten door commerciële exploitanten geldt het verlaagde btw-tarief. Voor deze exploitaties is er niets veranderd per 2019, behalve dat het lage btw-tarief toen van 6% naar 9% is gestegen.
De Belastingdienst kijkt naar het structureel overschot en wat je daarmee doet. Keer je niet uit, maar blijft het overschot in de vereniging, stichting of BV, dan val je in principe onder de sportvrijstelling. Het voornaamste criterium is dus of de (eventueel) behaalde overschotten (‘winst’) ook worden uitgekeerd.
Meerdere golfclubs worstelen met de huidige juridische structuur of hebben die de afgelopen tijd al aangepast (vereenvoudigd). Eén van de aanleidingen daarvoor is het vervallen van de BOSA voor (niet-commerciële) BV’s per 2024. Een belangrijke afweging die bij het (al dan niet) aanpassen van de juridische structuur wordt gemaakt is de fiscaliteit, waaronder de btw en als afgeleide daarvan de BOSA. Daarnaast zijn ook de overdrachtsbelasting en (in mindere mate) de vennootschapsbelasting relevant in het maken van de afweging.
Dit zijn relevante punten in de afweging:
- Hoeveel BOSA-subsidie wordt jaarlijks misgelopen als de huidige structuur (met niet-commerciële BV) in stand blijft?
- Zit er onroerend goed in de BV en/of stichting en kan dat zonder heffing van overdrachtsbelasting worden overgeheveld naar de vereniging?
- Past de vereniging de (fictieve) vrijwilligersaftrek toe voor de vennootschapsbelasting en kan dat in stand blijven als de structuur wordt vereenvoudigd en de exploitatie van de sportaccommodatie volledig wordt ondergebracht in de vereniging?
- Hoe zeker is de BOSA, wat gebeurt na 2028?
- Zou er niet meer (lange termijn) zekerheid ontstaan door de exploitatie BV en/of stichting btw-plichtig te maken (of houden), net als voor 2019?
In zijn algemeenheid constateren we dat de meest gunstige variant de eenvoudige structuur is bestaande uit een vereniging die onder de btw-sportvrijstelling valt, gebruik maakt van de BOSA en niet onderworpen is aan de vennootschapsbelasting (geen/beperkte overschotten en eventueel de fictieve vrijwilligersaftrek).