Inhoud caddie

BOSA en DUMAVA

17 december 2025

De amateursport kan voor investeringen in duurzaamheid een beroep doen op de BOSA- en DUMAVA-regeling. Hier lees je meer over deze twee subsidieregelingen.

BOSA is de afkorting voor de subsidieregeling Stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties. DUMAVA is de afkorting van de subsidieregeling Duurzaam Maatschappelijk Vastgoed. 

BOSA

De BOSA-subsidieregeling is gericht op amateursportorganisaties. De aanvraagronde van 2026 opent op 5 januari om 09.00 uur.

De definitieve regeling voor 2026 moet nog gepubliceerd worden in de Staatscourant, maar nu al is duidelijk dat de BOSA-regeling ten opzichte van 2025 op een belangrijk punt gewijzigd is.

  • Maatregelen voor verduurzaming van gebouwen zijn niet langer subsidiabel. Die vallen voortaan alleen nog onder de DUMAVA-regeling.
  • Nieuwbouw, onderhoud en materialen, tegen een subsidiepercentage van 20%, blijven wel onderdeel van de BOSA-regeling.
  • Voor maatregelen ter verbetering van toegankelijkheid, klimaatadaptatie en circulariteit kan 30% subsidie aangevraagd worden.
  • Net als in eerder jaren kan ook in 2026 subsidie zowel vooraf als achteraf aangevraagd worden. 

De BOSA heeft een maximum. In 2023 was het subsidieplafond door veel aanvragen ruim voor het einde van het jaar bereikt en in 2024 brak dat moment al eerder aan: op 1 augustus 2024.. In 2025 werd de aanvraagportal al op 15 april gesloten en toen was het budget (74 miljoen euro) al met 155% overvraagd. Met minder middelen beschikbaar, is de verwachting dat het aanvraagplafond ook in 2026 weer snel bereikt zal zijn. Het advies is om alle zaken goed voor te bereiden en op 6 januari 2025 klaar te zitten achter de computer/laptop en een aanvraag in te dienen.

Meer informatie over de BOSA-regeling is te vinden op de site van subsidie-uitvoerder DUS-I. We raden aan om je aan te melden voor de BOSA-alert.

DUMAVA 

Tot en met 2024 waren sportverenigingen voor de financiering van duurzaamheidsmaatregelen uitgesloten van de DUMAVA, maar nu kunnen ook sportverenigingen  gebruikmaken van deze subsidieregeling. De aanleiding is dat de vraag naar BOSA-subsidies het budget van de BOSA overschrijdt. Daarom heeft het kabinet ervoor gezorgd dat amateursportorganisaties voor verduurzamingsmaatregelen ook gebruik kunnen maken van een grotere subsidieregeling, namelijk de DUMAVA. 

De subsidieregeling DUMAVA (Duurzaam Maatschappelijk Vastgoed) bestaat al enkele jaren, wordt gefinancierd uit het Klimaatfonds en stimuleert losse verduurzamingsmaatregelen of een integraal duurzaamheidsproject. Hieronder staan belangrijke aandachtspunten.

  • De DUMAVA kon in 2025 voor het eerst ook door sportverenigingen gebruikt worden. Momenteel wordt het eerste jaar geëvalueerd. Duidelijk is nu al dat het aantal aanvragen vanuit de sport is tegengevallen. Over mogelijke aanpassingen van de regeling wordt in februari 2026 meer duidelijkheid verwacht.
  • De DUMAVA-regeling is gericht op verduurzaming van bestaand vastgoed, met subsidies van 20% bij individuele maatregelen en 30-40% bij een integrale aanpak. Een belangrijk verschil met de BOSA-regeling is dat aanvragen alleen vooraf ingediend kunnen worden. 
  • Wanneer de regeling voor 2026 opent, is nog niet bekend. Naar verwachting wordt dat kwartaal twee of mogelijk zelfs pas kwartaal drie van 2026. (De aanvraagperiode voor DUMAVA 2025 liep van 2 juni tot en met 31 oktober.) Aanvragen voor DUMAVA worden behandeld op volgorde van binnenkomst.
  • De DUMAVA krijgt elk jaar een nieuw budget. In totaal was er in 2025 405 miljoen euro beschikbaar, waarvan ruim 121 miljoen euro voor losse verduurzamingsmaatregelen zoals energiebesparende maatregelen.
  • Het 'stapelen' van BOSA en DUMAVA is niet toegestaan. Dus niet zowel BOSA als DUMAVA voor duurzaamheidsmaatregelen. 
  • De DUMAVA-regeling is complexer dan de BOSA-regeling en vraagt om meer voorbereiding. Een goede voorbereiding is dan ook cruciaal voor een succesvolle aanvraag. Houd bij de DUMAVA bijvoorbeeld rekening met het opstellen van een complete begroting. Ook is het verplicht dat je vooraf een verduurzamingsadvies laat uitvoeren door een energieadviseur (zie hieronder).
  • NOC*NSF en Sport NL Groen bieden ondersteuning bij de voorbereiding van een DUMAVA-aanvraag. Via Sport NL Groen kan een verduurzamingsadvies verkregen worden. Dit advies is een noodzakelijke voorwaarde voor het indienen van een DUMAVA-aanvraag. Bij het opstellen van het advies wordt door de tool gevraagd naar het gas- en elektraverbruik van de afgelopen drie jaar. Op sportnlgroen.nl is in mei 2025 de gratis DUMAVA-energie-adviestool geplaatst. Via deze adviestool kunnen clubs zelf een energie-advies genereren dat aan de voorwaarden voldoet.
  • Aanvragers moeten rekening houden met de verplichting om eHerkenning te gebruiken bij het inloggen in het subsidieportaal. Aanvragen van een eHerkenning duurt gemiddeld een week, dus ook hier geldt dat een goede voorbereiding belangrijk is. Over eHerkenning lees je meer op nocnsf.nl en rvo.nl.
  • NOC*NSF heeft een poster ontwikkeld waarop de belangrijkste kenmerken van DUMAVA staan. Sportverenigingen kunnen deze poster gebruiken ter oriëntatie. De poster verwijst ook naar actuele informatie en de plek waar een aanvraag kan worden ingediend.
  • De RVO biedt advies aan voor verenigingen die twijfelen of ze aan de voorwaarden voldoen. Een adviesgesprek kan aangevraagd worden via de DUMAVA-website.
  • Voor subsidie op een integraal verduurzamingsproject is een maatwerkadvies vereist. Dit moet een verbetering van de energieprestatie van minimaal drie stappen aantonen. In alle gevallen geldt dat de subsidieaanvraag moet zijn ingediend vóór de start van de werkzaamheden.

Meer informatie over DUMAVA staat op de website van RVO. Op deze website vind je ook een lijst met antwoorden op veelgestelde vragen.

Veelgestelde vragen over de BOSA

Klik op de vraag achter het teken ► om de antwoorden te lezen.

Als ik als golfclub een BOSA-aanvraag indien, moet ik een bondsnummer en digitaal bewijs van inschrijving bij de bond doorgeven. Hie doe ik dat?

Bij een BOSA-aanvraag in het verleden moest je een verenigingscode doorgeven. De code van je club is te vinden op deze lijst met daarop de namen en bondsnummers (verenigingscodes/relatiecodes) van alle NGF-Leden. Uitvoeringsinstantie DUS-I beschikt ook over deze lijst.

Ook in 2026 vraagt DUS-I naar verwachting weer om een bondsnummer en een digitaal bewijs van inschrijving bij deze bond. Neem hiervoor contact op met de NGF: golf@ngf.nl

Als een exploitatiestichting een aanvraag wil doen, dan dient de stichting op het aanvraagformulier de relatiecode van de betreffende NGF-vereniging te vermelden.

 

Wat is het doel van de BOSA?

Ondersteuning van amateursportorganisaties bij onderhouds- en bouwkosten van sportaccommodaties en aanschaf van sportmaterialen. De BOSA is mede in het leven geroepen om clubs te compenseren voor het financiële nadeel dat zij ondervinden sinds de uitbreiding van de btw-vrijstelling in 2019.

 

Voor wie is de BOSA?

1 Voor sportclubs aangesloten bij een bond die lid is van NOC*NSF of deelnemend aan het POS. 2 Voor organisaties die een sportaccommodatie aanbieden waarvan minimaal één gebruiker is aangesloten bij NOC*NSF of POS; bovendien moet de accommodatie de enkelbestemming sport hebben in het omgevingsplan. 

Clubs en verenigingen die zijn aangesloten bij de NGF kunnen een aanvraag indienen bij uitvoeringsinstantie DUS-I van het ministerie van VWS. Belangrijke voorwaarden zijn dat je club niet btw-plichtig is en dat het investeringen betreft in een golfaccommodatie. Voor de exacte voorwaarden verwijzen we naar de website dus-i.nl en de Staatscourant. 

 

Komen investeringen in de drivingrange ook in aanmerking voor de BOSA?

Onder bepaalde voorwaarden komen investeringen in drivingranges in aanmerking voor de BOSA  Een aanvraag van De Woeste Kop voor het verlenen van subsidie voor de aanschaf en installatie van een golftrackingsysteem (Inrange) werd in eerste instantie afgewezen door de Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I). Het systeem was volgens DUS-I geen 'sportmateriaal'. De zaak kwam voor de Rechtbank Zeeland-West-Brabant en die stelde in 2025 dat het trackingsysteem wel aangemerkt kan worden als sportmateriaal: "Het golftrackingsysteem is een materiaal dat nodig is om de sport off-course-golfen fysiek mogelijk te maken."

 

Wat zijn voorbeelden van energiebesparende maatregelen?

De Groene Club geeft deze voorbeelden. Warmtepompen voor duurzame verwarming of verkoeling van ruimten en warm tapwater. Zonnepanelen voor eigen energie-opwekking. Energiezuinige verlichting. Isolatiemaatregelen zoals dak, muur-, en glasisolatie om verwarmingskosten te verlagen. Slimme thermostaten en energiebeheersystemen voor efficiënter energiegebruik.

 

Als je een BOSA-aanvraag indient, is het dan alles of niets?

Ja, dat klopt. Als het budget op is, dan wordt de aanvraag in zijn volledigheid afgewezen.

 

Is het bij BOSA "wie het eerst komt, wie het eerst maalt"?

Ja, dat klopt.

 

Kun je bruto personeelskosten vooraf meenemen in een subsidie-aanvraag?

Je kunt je bruto personeelskosten niet vooraf meenemen in je subsidie-aanvraag, want bij aanvragen vooraf moet je over een offerte beschikken. Wel kun je bij externe leveranciers vragen of ze een offerte uitbrengen. Doe dit bijvoorbeeld in de maand december 2025 met een offertetermijn van minimaal één maand. Dan zit je in januari 2026 goed als je de aanvraag indient.

 

Als je een aanvraag hebt ingediend voor 2025 die niet is toegekend, kun je die dan opnieuw indienen voor 2026?

Ja. Als je in 2025 een aanvraag hebt ingediend en deze is afgewezen omdat het subsidieplafond is bereikt, dan kun je in 2026 voor dezelfde subsidiabele kosten een nieuwe aanvraag indienen. Mits de kosten die in de aanvraag zijn opgenomen niet ouder zijn dan 12 maanden (bij aanvragen achteraf, d.w.z. op basis van facturen). Als de aanvraag die in 2025 is ingediend nog niet is afgewikkeld (onwaarschijnlijk), dan is het verstandig die aanvraag eerst formeel in te trekken en dan een nieuwe aanvraag te doen, omdat de kans anders bestaat dat DUS-I (Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen) de nieuwe aanvraag niet in behandeling neemt (dubbele aanvraag). Bij twijfel: vooraf contact opnemen met DUS-I. Bijvoorbeeld wanneer in de oude aanvraag kosten zijn opgenomen die niet meer kunnen worden meegenomen in een nieuwe aanvraag (vanwege het 12-maanden criterium).

 

In de BOSA-regeling wordt gesproken over enkelbestemming 'sport'. Wat betekent dat?

In de regeling wordt inderdaad gesproken over 'enkelbestemming "sport"'. Maar niet alleen accommodaties met de enkelbestemming ‘sport' komen in aanmerking voor een BOSA-subsidie. In de regeling van 2024 zoals die was gepubliceerd in de Staatscourant stond deze tekst:

“ Een sportaccommodatie is een accommodatie, bestemd en in gebruik voor amateursport, als:
a. de locatie van de accommodatie in het omgevingsplan de enkelbestemming ‘sport’ heeft; of
b. ingeval die locatie niet de enkelbestemming ‘sport’ heeft, de accommodatie minimaal 50% in vierkante meters en minimaal 50% van de tijd bestemd is en gebruikt wordt voor amateursport wat wordt aangetoond conform een door de minister vastgesteld formulier.”

Zie ook de BOSA-hoofdpagina en deze hulppagina van DUS-I. Lees ook de informatie verderop onder de kop 'Sportvrijstelling of commerciële exploitatie'.

 

De BOSA geldt nu niet meer voor rechtspersonen zoals BV’s. Moeten we bij het BV-model blijven?

Dit is heel erg afhankelijk van de individuele situatie. Bij het al dan niet wijzigen van de structuur speelt fiscaliteit en BOSA een belangrijke rol, maar er zijn meer aspecten die in de afweging moeten worden meegenomen. Bijvoorbeeld de (gewenste) governancestructuur. Zowel de btw als de BOSA zijn onzekere factoren. Het is de vraag in hoeverre je op de BOSA kunt rekenen nu de subsidiepot niet toereikend is in 2024 en vermoedelijk ook in de komende jaren niet toereikend zal zijn. Dat is relevant voor de niet-commerciële clubs die onder de sportvrijstelling vallen. Een doorrekening van meerdere scenario’s is verstandig om een gefundeerde keuze te kunnen maken.

 

Lees ook de informatie verderop onder de kop 'Sportvrijstelling of commerciële exploitatie'.

 

Algemene informatie over het indienen van een BOSA-aanvraag

Voor een aanvraag in 2026 maak je in tegenstelling tot 2024 en de jaren daarvoor geen gebruik meer van een kostenoverzicht. Per factuur of offerte omschrijf je in het online formulier de kosten en stuur je de factuur en het betaalbewijs mee of de offerte. Heb je bijvoorbeeld vijf facturen? Dan voeg je  vijf activiteiten toe. Je kunt dus niet meerdere facturen aan één activiteit koppelen. (Hier vind je een voorbeeld van het nieuwe aanvraagformulier. In deze voorbeeldversie is het niet mogelijk om een aanvraag klaar te zetten of om alvast stukken te uploaden.)

Wees voorzichtig met begroten. Misschien maakt je club een grote kans om een BOSA-subdidie te krijgen, maar je hebt pas zekerheid als de aanvraag is goedgekeurd.

Op de website duurzamesportsector.nl staan praktijkvoorbeelden van sportclubs die (met BOSA-subsidie) hun accommodatie verbouwd, verduurzaamd en/of toegankelijk gemaakt hebben.

De BOSA: sportvrijstelling of commerciële exploitatie?

De BOSA-regeling is de belangrijkste subsidieregeling in de georganiseerde sport. In 2018 is de regeling ontwikkeld als compensatie voor het wegvallen van de mogelijkheid om btw en energiebelasting te verrekenen. De regeling is uitgegroeid tot de motor onder nieuwbouw, onderhoud, renovatie en verduurzaming van sportaccommodaties en daarmee een onmisbare voorwaarde voor verenigingen om toekomstgericht te investeren met steun van de overheid.

De oorspronkelijke BOSA-subsidieregeling die in 2019 werd geïntroduceerd, kende een looptijd van vijf jaar en liep dus tot en met 2023.

De BOSA-regeling die op 1 januari 2024 is geïntroduceerd heeft wederom een looptijd van vijf jaar (dus loopt tot en met 2028). Deze BOSA-regeling is in grote lijnen gelijk aan de vorige BOSA-regeling, maar er is een belangrijk verschil: de nieuwe BOSA-regeling staat enkel open voor verenigingen en stichtingen. De oude BOSA-regeling stond open voor alle niet-commerciële sportaanbieders, dus ook andere rechtspersonen zoals BV’s. Deze andere rechtspersonen kunnen vanaf 2024 geen BOSA meer aanvragen.

Er zijn nog steeds golfclubs met een structuur bestaande uit een vereniging en daarnaast een BV en/of stichting. Veelal zijn die structuren in een verder verleden (vóór 2019) opgezet om fiscale (btw-)redenen. Bij commerciële exploitatie geldt de btw-sportvrijstelling niet. Van een commerciële exploitatie is bijvoorbeeld sprake als de BV overschotten behaalt en die als dividend uitkeert aan de aandeelhouder(s). Voor de terbeschikkingstelling van de sportaccommodatie en daarmee samenhangende diensten door commerciële exploitanten geldt het verlaagde btw-tarief. Voor deze exploitaties is er niets veranderd per 2019, behalve dat het lage btw-tarief toen van 6% naar 9% is gestegen.

De Belastingdienst kijkt naar het structureel overschot en wat je daarmee doet. Keer je niet uit, maar blijft het overschot in de vereniging, stichting of BV, dan val je in principe onder de sportvrijstelling. Het voornaamste criterium is dus of de (eventueel) behaalde overschotten (‘winst’) ook worden uitgekeerd. 

Meerdere golfclubs worstelen met de huidige juridische structuur of hebben die de afgelopen tijd al aangepast (vereenvoudigd). Eén van de aanleidingen daarvoor is het vervallen van de BOSA voor (niet-commerciële) BV’s per 2024. Een belangrijke afweging die bij het (al dan niet) aanpassen van de juridische structuur wordt gemaakt is de fiscaliteit, waaronder de btw en als afgeleide daarvan de BOSA. Daarnaast zijn ook de overdrachtsbelasting en (in mindere mate) de vennootschapsbelasting relevant in het maken van de afweging. 

Dit zijn relevante punten in de afweging:

  • Hoeveel BOSA-subsidie wordt jaarlijks misgelopen als de huidige structuur (met niet-commerciële BV) in stand blijft?
  • Zit er onroerend goed in de BV en/of stichting en kan dat zonder heffing van overdrachtsbelasting worden overgeheveld naar de vereniging?
  • Past de vereniging de (fictieve) vrijwilligersaftrek toe voor de vennootschapsbelasting en kan dat in stand blijven als de structuur wordt vereenvoudigd en de exploitatie van de sportaccommodatie volledig wordt ondergebracht in de vereniging?
  • Hoe zeker is de BOSA, wat gebeurt na 2028?
  • Zou er niet meer (lange termijn) zekerheid ontstaan door de exploitatie BV en/of stichting btw-plichtig te maken (of houden), net als voor 2019?

In zijn algemeenheid constateren we dat de meest gunstige variant de eenvoudige structuur is bestaande uit een vereniging die onder de btw-sportvrijstelling valt, gebruik maakt van de BOSA en niet onderworpen is aan de vennootschapsbelasting (geen/beperkte overschotten en eventueel de fictieve vrijwilligersaftrek).

Gerelateerd